٤٤٨٢

 

✓ نالی (1800 - 1877)

ئەی قەلعەیی ماهم کە دەڵێی ئەوجی بوڕووجی
وەی قوللەیی دووری کە دەڵێی قامەتی عووجی

وەک قافی زەمین قابیلی ئیکمال و تەرەققی
وەک بورجی سەما لایقی ئیقبال و عورووجی

ئەی ئاهوویی نادیدە بە تەئسیری مەهیبی
یا گەوهەری ئەسدافی و یاقووتی دوڕووجی

بۆ مەجلیس و یاری سەبەبی شەوق و سیڕاجی
بۆ ڕاو و سواری عەلەمی زین و سورووجی

سەد حەیفی لەبۆ کەعبەیی حوسنت کە بەسەریا
نەججاشیی خەت هاتووە نێزیکە خورووجی

هەرچەندە دەکەن قەتعی سەرت، دێیەوە ئەی خەت
وەک هیندووی سەححاری مەجووسی چ لەجووجی

تەلوینی ڕەقیبت چ بەیان کەم بە مەقامات
مەشهوورە حیکایاتی ئەبوو زەیدی سورووجی

مەعلوومە لەوێ ڕاز و خوتووری دڵی «نالی»
إِذْ حَلَّ بقَلْبي، وَ بِاَسْرَارِهِ نوجِی

Kurdish_Poetry

٤٤٨١

 

✓ کوردی (1809 - 1850)

ئەی دوڕی تاجی سەری شاهانی ئیقلیمی جیهان
شەمسی ئەفلاکی کەماڵ و شەمعی بەزمی عارفان

ئەی بە نادیدە، بە شوهرەت سەد وەکوو من عاشقت
وەی لە تاوی فیرقەتت عالەم هەموو ڕەنجیدەجان

سابیقەن پرسی کە دڵئەفسوردە و سەوداسەرم
یا لە سەرمایەی هەوا و میهر و شۆری دڵبەران

واقعەن شیرینسوئالێکە، بڵا لیکن دەبوو
مەسئەلە بڕوایە لای شەخسێکی دانا و حاڵزان

من دەڵێم شێواوە یەکسەر دەفعی کاروباری خۆم
سا چلۆن پێم دەکرێ ئیتر حەللی عوقدەی سائیلان

گەر دەپرسن مەنزڵ و شکڵ و لیباس و تائیفەی
ماڵیان نێزیک بە بەندیخانە و ئاشی ئەحان

ئەسمەرە، لاغەرتەنە، باڵامیانە، کەچکولاهـ
سوخمەسەوزە، مەیتەنئاڵە، چاوخومار، ئەبرۆکەمان

عاشق و دانا، موئەددەب، وەحشی، مەغروور و عەجوول
گەهـ دەڵێ سندان بە عاشق، گەهـ دەڵێ چاوم قوبان

زوودخیز و توندڕەوتە، مەستە دائیم چاوبەخەو
گاهـ بەدخوو و زاڵمە، گەهـ موشفیقە و شیرینزمان

سا لە هەر کوێ بێ کە مەستت کرد سوئالی لێ بکەی
ڕازی پەنهانی سەراسەر بۆت دەکا ئەڵبەت عەیان

ڕەهڕەوت قادر بێ بۆ ئیعتا و جەوابی مەسئەلەت
وەر نە «کوردی» ناتوانێ حاڵی خۆی بۆت کا عەیان

Kurdish_Poetry

٤٤٨٠

 

✓ وەفایی (1844 - 1902)

ئەگەرچی بادی نەورۆزی نەویدی وەسڵی گوڵ دێنێ
هەتا گوڵ دێ بە ناز بولبول بە سەد یەک عومری نامێنێ

بە ئوممێدێکە جارێ بێتە خەندەی گوڵ، بەڵام بولبول
وەکوو هەوری بەهاری هەر بناڵێ هەر ببارێنێ

هەوای جیلوەی گوڵانە، بولبول ئاوری گرتوە، نازانم
بەهار هات یا ئەیار هات، شەوقی ڕووی وا من دەسووتێنێ

بەهارێکی چ شۆخی، هیچ لە فیکری بای خەزاندا نیت
دەترسم ئاهی ڕەنگزەردان وەکوو زولفت بشێوێنێ

بە شینی عاشقان ڕەسمی قەدیمە شایی مەعشووقان
بە لەیلێ نەغمەیی عوششاقە گەر مەجنوون دەناڵێنێ

دەزانێ تاوی بارانە شەرابی پێکەنینی گوڵدەمێک نابێ
لەسەر خەندێکی شیرینی خۆی سەد جارم بگریێنێ

کوتی ڕووم وا دەکەم تێرم ببینی، چاوەڕێم داخۆ
لەلای قیبلەم کە کەی بای وەعدە بێنی نەستەرەن بێنێ

لە جەرگم طرفة العین ـێ هەزار نەشتەر چوو نەمزانی
نە تیر و تەرکەشی تورکە، نە ئەو چاوانە هەڵدێنێ

غەمی ئەو زولفە ناهێڵێ دڵم یەک بێ لەگەڵ باڵات
بە ژەنگی کەسرەت ئەو ئاوێنە وەحدەت دوورە بنوێنێ

بە هەر شێوێکی بێ عاشق مورادی هەر ڕەزای یارە
بڵا شیرین بە خوێنی کۆهکەن پەنجەی بڕەنگێنێ

قەزای چاوت لە ڕۆحی من کەوێ، دەمرم ئەتۆ خۆش بی
«وەفایی»  بۆ چییە گەر خۆی لەبەر ئەو چاوە نەمرێنێ

Kurdish_Poetry

٤٤٧٩

 

✓ ویساڵی (1902 - 1973)

ڕەفیقان سەیری ئامین کەن کە چ مومتاز و شیرینە
لە باغی جوانییا دائیم خەریکی ناز و گوڵچینە

لەبۆ ماچی دەمی کوڵمی تەماشا ئەرقەمی زوڵفی
بەمیسلی ئەژدەها هەر دوو چ مەنناعێکی پەرژینە

دوو سەد عاشق لەلای بمرن ئەبەد ڕوویان لەلا ناکا
ئەوەندەی عەیبە ئامینە کە چەند بێڕەحم و بێدینە

بە جوانی ماهی ڕوخساری لە نەوعێ مەست و مەغروورە
لە کەس باکی نییە ئەسڵەن، لە تیری تانە تەئمینە

بە تیری غەمزەیی نازی دڵ و جەرگم بریندارە
بحمدالله شەهیدم من، بە سوێی ئەو زامە خوێنینە

وەکوو مەجنوونی سەرگەشتە، هەمیشە جێم دەرودەشتە
لە عەشقی ڕوویی ئامینە کە دڵ هەر شوغڵی ناڵینە

ڕەفیقان ئێوە هەر وەک من تەماشای جوانی ئامین کەن
جەماڵی جوانی ڕەنگینە، بەڵی قابیل بە تەحسینە

دەمی ئاخر ئەگەر جارێ ببینم ڕوویی پڕنووری
سەلب نابێ ئیمانم، ئەو مردنەیشم لەلا ژینە

زەعیف و زەردی ئامینم، نەخۆشی دەردی ئامینم
لە دووری یاری شیرینم وجوودم خەیلێ بێتینە

ئەگەر بۆم بانگی ئامین کەن، بخوێنن سوورەتی یاسین
کە زیندوو ئەبمەوە دووبارە بە ئەو ئەلفازە شیرینە

«ویساڵی» دڵبریندارە، بە دەردی خۆی گرفتارە
شیفای ئەو دەرد و ئازارە، بە ماچی لێوی ئامینە

Kurdish_Poetry

٤٤٧٨

 

✓ شێرکۆ بێکەس (1940 - 2013)

ئەو گۆمەی چیرۆکنووسەکەی
تیا خنکێنرا
چاوی بەناو بنیا گێڕا
کە ورد بۆوە
ڕوانی ئەو شوێنەی
قەڵەمی تیا نووستووە
ماسییەسوورەی دایک
گەرای هەزاران کورتەچیرۆکی
تیا خستووە

Kurdish_Poetry

٤٤٧٧

 

✓ مەحوی (1836 - 1906)

بە پیر ئەو ماهەوە چووم و بە سەر چووم
پەری بوو، ئەو نەبوو، شەو بوو، بە سەر چووم

تەلێ نێرگسم و باغی حیرەتم پێ
بە فەڕ هات و وەکوو گوڵ زوو بەسەر چووم

گڵەی پێشم لەسەر سەر هەم بووە بار
کە دی من دولبەرم هات و بە سەر چووم

دەزانم بادیەی عیشقە خەتەرناک
کەچی هەر چووم، ئەگەر مام و ئەگەر چووم

لە حینی نەزعی ڕۆحا، ڕۆحی عاشق
وتی ئۆخەی لە میحنەتخانە دەرچووم

بە ئۆغرکردنی من بوومە قەقنەس
کە ئەو چوو بۆ سەفەر، من بۆ سەقەر چووم

وتی قەت وا مەیە، من واوە هەر دێم
نەهات ئەو وا قەت و من واوە هەر چووم

شوکر موورم بووە پاماڵی میرێ
بەبێ نامی ژیام و ناموەر چووم

غەمی قاتیلمە «مەحوی» مونفەعیل ما
لە حەشرا کفنی خوێناوی بە بەر چووم

Kurdish_Poetry

٤٤٧٦

 

✓ عەونی (1914 - 1992)

ئەسلەحەی جەنگی دەبەستم پاسی کوردستان دەکەم
قەتلوعامی حاکمانی تورکیا و ئێران دەکەم

چونکە ئەم دوو چینی زاڵم خوێنی کوردیان زۆر ڕژاند
دوژمنی خاکی وڵاتم پەرت و سەرگەردان دەکەم

ناکەسێک نیم بۆ مەتالیب کەم لە ڕوویی لافەوە
ئیرسی خۆمە بەڵکوو داوای دەوڵەتی ساسان دەکەم

چیم بە ئاشوور کرد لە کاتی خۆی بەڵێن بێ هەر وەها
تەخت بەختی دوژمنانی کورد بە خاک یەکسان دەکەم

هەر کەسێک بێت و لە هەر لا خوێنی کوردی ڕشتبێ
خۆم بەشوێنیدا دەڕۆم خانەی بەسەر وێران دەکەم

گیانبەختکردن لە ڕێگای نیشتمان پێویستییە
من کە کوردم پەیڕەوی فەرمایشی یەزدان دەکەم

خزمە گوێ بگرن لە بەندە «عەونی» زۆر بێچارەیە
من گرینم نەک لەبۆ خۆم، بەڵکوو بۆ کوردان دەکەم

Kurdish_Poetry

٤٤٧٥

 

✓ وەفایی (1844 - 1902)

ئەی ڕەفیقان وەرنە یاریم زۆر زەلیلم دڵشکاو
جان و دڵ مەحرووقی نارم، ئاخ لەبۆ تێڕێک دراو

ئاخ لەبۆ تێڕێک دراوان، نووری دڵ، بینایی چاوان
مەرهەمی دڵ کۆکراوان، مۆمیای پشتی شکاو

کوا ڕەفیقێکی تەواو بێ، شێرمەرد و دەستبڵاو بێ
ساحیبی چایی و پڵاو بێ، حاتەمی دەوران بە ناو

زێڕ و زیو فیکر و خەیاڵمە، دایک و باب و مام و خاڵمە
دولبەری سەد ماهـ و ساڵمە، لازم و مەلزوومکراو

زێڕ و زیو بابی هەتیوان، غەوس و قوتبی هیچنەدیوان
ئاخ کە لە منیش بۆتە میوان، دین و دڵ بۆی دانراو

هەر کە پارێکی دەبینم، دێتە کوڵ جۆشی گرینم
دادەنێم ئیمان و دینم، دێمە ئیکلام و سڵاو

دێمە ئیکلام و سڵاوان، زێڕ و زیو بینایی چاوان
ڕاحەتی جەرگ و هەناوان، گەر بە سیهابێ تەواو

چا و زێڕم بۆ وەدەرنێن، سوێند و موسحافم لەبەر نێن
خەنجەر و شیرم لەسەر نێن، عاشقم عاشقی دراو

عاشقم عاشق بە زێڕم، ئەی خودا چاوان دەگێڕم
پڕ بکەی خورجین و تێڕم، دا منیش ببمە پیاو

قەد کەست دی تەرزی من بێ ساحیبی منداڵ و ژن بێ
دەستمایەی کێر و گون بێ ڕووتوقووت و کەسنەماو

غەرقی دەریایی ڕیا بێ، مەستی تۆبەی دوو هەوا بێ
عاشقی مسکین وەفا بێ ئەی خودا بیخەی لە داو

Kurdish_Poetry

٤٤٧٤

 

✓ هەژار (1921 - 1991)

هەر کەس ساز و ڕووت هەر چی شک دەبا
جێژنان بۆ ئاغا دیارییەک دەبا

من کە دوعاگۆم دوعایە دیاریم
هەر ئەمەی تێدا حوجرەی هەژاریم

جێژنت پیرۆز بێ، پیرۆزە سایە
لە خودای بەرز و مەزنم تەمایە

تا دەفەی دەروێش دەبێتە فڕۆک
تا هەموو شاعیر دەبن ساز و کۆک

هەتا زەرگ و سیخ دەبێتە بڕنوو
تا ئاغا دەبن بێکیبر و خۆشخوو

تا کورد دەبنە یەک، هەموو دەخوێنن
خۆ لەژێر باری دیلی دەردێنن

تۆ هەر بمێنی بە ژیانی شیرین
تا هەزار «هەژار» لە سایەت بژین

Kurdish_Poetry

٤٤٧٣

 

✓ حەمدی (1876 - 1936)

دەکا یەغما بکا جانان لەگەڵ فەردی بەشەردا شەڕ
لە دڵ شەوق و لە دەم زەوق و لە مل تەوق و لە سەر ئەفسەر

بە نیوەپێکەنینێ زلفی لادا ڕوومەتی دەرخست
نە تەنگی ما دڵی غونچە، نە گوڵ ڕەنگ و نە عەنبەر بەر

لە ئەشکی گریە مەئیووسم زەمانی سۆزی ناڵینە
کە ئاو نابێ بە ئاگر بۆ دڵی ڕەق بێ وەکوو مەڕمەر

بەسەر کۆیی خەراباتا ئەگەر عەنقا بکا پەرواز
ملی نەشکێ دەبێ باڵی بڕێژێ با بە شەهپەڕ پەڕ

هەناسەی ئاگرینم پووشی وەک من هەر دەسووتێنێ
سرشکم گەر نەکا خاکم بە سەر ئەسباب و بوستەر تەڕ

ددانی ڕەونەقی داوە بە مرواری سەری کوڵمی
لە یاقووتی دەسێنێ خەرج بسووتێ میسلی ئەخگەر گەر

دەبێ ئەهلی موحیببەت دەربەدەر بن «حەمدی» تا وەختێ
ڕەقیب لەم تەختەنەردەی عالەما نەیبێ لە شەشدەر دەر

Kurdish_Poetry