٤٦٨١

✓ نالی (1800 - 1877)

کە وا زەڕتایی یەکتایی دەڵێی خورشیدی ئافاقە
مەڵێ خورشیدی ئافاقە، بڵێ میهرێ کە وا تاقە

ڕەیاحینپەرچەم و لالەکولاهـ و یاسەمەنتوڕڕە
بەنەفشەخاڵ و نەرگسچاو و گوڵزار و سەمەنساقە

بنازم دلبەری خۆم چەندە پڕوەسف و چ بێعەیبە
بە چاو مەست و بە دڵ هوشیار بە ئەبرۆ جووت و هەم تاقە

نەوای ئاهەنگی قَدْ قامَتْ تەریقی جەمعی زوههادە
قەد و قامت بە لەهجەی ڕاستی تووبایی عوششاقە

بە زوڵفی تۆیە وابەستە لە من دڵ گەر پەرێشانە
بە ئەبرۆی تۆیە پەیوەستە ئەگەر تاقەت لە من تاقە

بە نەهری کەوسەر و شیر و عەسەل چەند تینووە سۆفی
لەبی «نالی» دووچەندان بۆ لەبانی لەعلی موشتاقە

Kurdish_Poetry

٤٦٦٣

✓ نالی (1800 - 1877)

ماتەم وەکوو زوڵفەینی سییەهـ گرتی سەراپات
پۆشی لە ڕوخت تەعبییەیی بەیدەق و شامات

تاقانە یەتیمی خەلەفی ئاخری نیسان
تۆ خۆش بی سەدەف بوو بە فیدات دوور بی لە ئافات

بۆ فەوتی سەدەف حەیفە بڕێژی دوڕەری ئەشک
زایع مەکە دوڕدانە بە غارات و خەسارات

دیدەت وەکوو گوڵ سوورە، پڕی شەبنمی ئەشکە
یا لالەیی پڕژاڵەیە دوو نەرگسی شەهلات

بۆ گریەیی تۆ ڕەنگە منیش هێندە بگریێم
گەوهەر بڕژێنین بە بوڵەندی قەد و باڵات

لاکین ئەمە دونیایە، گەهێ سوورە گەهێ شین
لا یسألُ مَن عاشَ وَ مَنْ مات وَ مَنْ فات

بەس گریە بکە بۆ پدەر و بابی حیجابت
بێبابیی تۆ مووریسە بۆ وەسڵ و مولاقات

بێبابیی تۆ بۆ من و تۆ بابی فوتووحە
بێبابیی تۆ خواستەیی من بووبوو بە ئاوات

بێبابی مورادی من و تۆ بوو بە تەمەننا
بێبابی دوعایی من و تۆ بوو بە موناجات

ئەو بابە کە فەتح و زەفەری قەلعەیە قەلعی
با قەلعی بکا زەلزەلەیی هازیمی لەززات

ئەو پیری خەرەف، ئافەتی مەردی و سەفا بوو
تۆ شۆخ و جوان، دوور بی لە ئافات و خەرافات

ئەو فەوت و وەفاتە سەبەبی عەهد و وەفاتە
چوو ساعیقەیی بەردی عەجووز و گوڵ و مول هات

گوڵ تاجی لەسەر نا و چەمەن مەخمەڵی پۆشی
هات موژدە کە خەلعەت گەیییە بەر بە موباهات

هات زەمزەمەیی بولبول و ئاوازەیی قومری
هات بادی سەبا، دێن و دەچن عەرعەر و بانات

نەجم و شەجەر و نەرگس و ئەنواری شکۆفە
جیلوەی چەمەنن، یەعنی زەمین بوو بە سەماوات

ماوەردە لەسەر خەرمەنی گوڵ عەترفشانە
یا ئاوی حەیاتە، عەرەقی وردی موحەییات

گوڵشەن وەکوو بەزمێکە کە ئاحادی هوزاری
بۆ تاقەگوڵێکی گەیییە ڕوتبەیی میئات

تۆ باقییەیی ساقییەیی سەحنی چەمەن بە
مەیدان هەموو مەیدانە بە کاسات و بە تاسات

«نالی» یەک و ئەو کەس کە تەمامی غەزەلی بیست
مەعلوومی بووە زۆر و کەمی خاریقی عادات

Kurdish_Poetry

٤٦٥٣

✓ نالی (1800 - 1877)

قوربان مەحاڵە پێکەوە بن سەبر و ئیشتیاق
خاریج لە نەسسی ئایەیە تەکلیفی لا يطاق

مەعنایی نوور و زوڵمەت و نەشری حەیات و مەوت
بوو، ڕوو و زوڵف و ڕۆژی ویسال و شەوی فیراق

ئیزهاری ئیددیعایی تەسەببور لە وەسڵی تۆ
یا مەکرە، یا دەسیسەیە، یا کیزبە، یا نیفاق

بۆ تۆ کە بیکر و تازە، وەکوو حۆری جەننەتی
قەیدی چییە عەجووزەیی دونیا بدەم تەڵاق

شیرینی و لە تاڵی و ترشیی عیتابی ڕووت
خاڵت لەسەر جەبین بووەتە دانەیی سماق

سۆفی لە فەقر و فاقە وەکوو فاقە فاقی دا
تەسبێحی دام و دانەیە، ڕیشی دوو فاقی فاق

ئەی میهری میهرەبان وەرە سەر بامی بامیداد
دا مەهڕووان ببن بە هیلالی شەوی میحاق

«نالی» کە سەدری مەسنەدی تەمکینی تەکیە بوو
بۆ تۆ بووە بە دەربەدەری کووچە و سوقاق

Kurdish_Poetry

٤٦٤٥

✓ نالی (1800 - 1877)

موشەخخەس لەشکری خەتتت لەسەر تەسخیری باڵایە
کە توڕڕەی میری میرانت نیشانەی سەبتی توغڕایە

خوسووسەن هیندووی خەتتی بەیازی ڕوویی مەحموودم
لە موڵکی ڕۆمەدا ئێستەش خەلیفەی شاری بەغدایە

لە بازاڕی مەحەببەتدا هەدییەی توحفەیی میران
لەبۆ خورشیدی تابانم پیاڵەی شۆخی مینایە

لە کۆهی نەجدە ئێستاکە وەکیلی قەیسی ماڵوێران
منم مەجنوون و زنجیرم گرێی گێسوویی لەیلایە

کولاهی فەخر و تەعزیمم گەیشتە چەرخی ئەتڵەسڕەنگ
کە بیستم قەلبی میرانم لەسەر مەملووکی ئاغایە

لە دنیا جەننەتی باقی تەلاری شاهییە، ساقی
حەبیبە توڕڕەیی تەوقی ملی شیرین و عەزرایە

نیشانەی فەخرە بۆ من گەر بە سەر بێم نەک بە پێ، ئەمما
بە مەرگی تۆ قەسەم شاهم عوزر مەسمووعە، سەرمایە

بە حەققی تاری کاکۆڵی سەراپا لوولی ئەو شۆخە
ئەگەرچی پەشمە، ئەمما دڵ لە توڕڕەی زوڵفی سەودایە

موحەققەق مەشرەبی «نالی» لە شیعرا هەر وەکوو خاکی
خەیاڵی کوردییە، بەیتی سەراپا زوڵفی دووتایە

Kurdish_Poetry

٤٦٣٦

✓ نالی (1800 - 1877)

تەبەسسوم دەردەخا حوققەی دەم و جەوهەر لەنێو ئەودا
بەڵێ مسقاڵەزەڕڕە زاهیرە جیلوەی لە پڕتەودا

بە پارێک نامەوێ دەرمان، لە نەشئەی چاوییە عیللەت
بە پوولێک ناکڕم عەنبەر، لەگەڵ زوڵفی ئەوە سەودا

ڕەقیبی جوفتەلی، نابێتە نەخچیرت، کە خەر کوڕڕە
ئەلیفی چایرە دائیم لە قەشقەی کەردڕ و جەودا

سیلاحی پەرچەمی پڕخەم ئەگەر تارە و ئەگەر مارە
برۆ و غەمزەی کەوان و تیر ئەگەر هەودا و ئەگەر مەودا

لە ئەشکەنجەی شکەنجی زوڵفی ئەو بێوەعدە مورغی دڵ
دەناڵێنێ وەکوو بولبول لە سوبحی کازیبی شەودا

بە تیرێ دوو نیشانە چا نییە ئەی ڕۆحەکەم شیرین
بە غەمزەی، تاقە یەک تیری لە فەرهاد و لە خوسرەو دا

وەها مەستی تەماشای چاوتە «نالی» کە نازانێ
بە بێداری دەبینێ، یا لە نەشئەی مەستی و خەودا

Kurdish_Poetry

٤٥٩٨

✓ نالی (1800 - 1877)

حلقه در گوش ـی کەفی ڕەنگینی تۆیە ئەم دەفە
با نەناڵێ، لێی مەدە عَنْ لَطْمِهِ كفَّ الْكفَه

نەی، کە ساحیبسێڕڕە، سەر تا پا بە ئەمری کنْ کونە
باتینی قِفْ قِفْ عَلی سِرِّی، بە زاهیر قەف قەفە

خۆشترە عوزری گونەهکاران لە سەد زیکری ڕیا
ئەم بە نەرمی عەفوە عەفوە، ئەو بە توندی عەف عەفە

شێخی و سەر لنگە دەستاڕی بە دەستاری بوزورگ
ڕەندم و، دەستاری کەللەی من دەفە، نەک میندەفە

خادیمی مەخدوومییە، ماقووڵی ناماقووڵییە
لەم دەرە ئاسەف سولەیمانە، سولەیمان ئاسەفە

ساحێبی علم الکتاب ـە موتریبی هودهودنەفەس
یا سولەیمانە لە اخوان الصفا، ئاسەف سەفە

جامی تاقی مەیکەدە میشکاتی قیندیلی دڵە
شیشە پڕ قەرقەف لە ڕەفڕەف شاهی عالی ڕەفڕەفە

تەبعی «نالی» توندە ئەمڕۆ، یا بە نەشئەی نیمنیگاهـ
مەستی ڕەحڕاح و مەی و ڕاح و قەراح و قەرقەفە

Kurdish_Poetry

٤٥٨٣

✓ نالی (1800 - 1877)

حیرەتزەدە وا دیدە وەکوو حەلقەیی دەر ما
بێمایە نییە عاشیقی بێچارە، بفرما

بێ، سەروی ڕەوانم! کە لەبەر ئەشکی ڕەوانم
خەرقە بووەتە غەرقە، کەوا سەوزە لە بەرما

ئەی واعیزی بارید چییە هەر وەک هەرەسی کێو
بەو وەزعە کە بایە هەموو، هاتوویی بە سەرما؟

بۆ هەر کەسێ مەبزوولە تەریقێکی ئەمانەت
هەر عاشقی بێچارە لە ڕێی خەوف و خەتەر ما

دیدەم هەموو شۆراوە بە شۆراوی سوروشکم
لەم لەوحە نیگارینە نە عەین و نە ئەسەر ما

وا زەن مەبە ڕوخسارەیی تۆ غائیبە قوربان
بنواڕە چلۆن نەقشە لەنێو دیدەیی تەڕما

یا توربەتێ، یا غوربەتێ با ڕێ بشکێنین
هەر مونتەزیرە «نالی» ئەگەر مرد و ئەگەر ما

Kurdish_Poetry

٤٥٦٢

✓ نالی (1800 - 1877)

گوڵ کە یاغی و دەمدڕاو بوو، کەوتە لاف و ڕەنگ و بۆی
باغەبان گوێی گرت و وا هێنای بە دەستی بەستە بۆی

ڕەنگی زەرد و سووری خەوف و خەجڵەتی، ئاوی حەیای
وا تکا و ئەرجوو دەکەن عەفوی بکا وەک عەبدی خۆی

چونکە بێنی بێوەفایی و ناز و شۆخی لێ دەهات
ناردییە بازاڕی ڕیسوایی کە بیدا شوستوشۆی

دەست بە دەست چوو تا گەیشتە دەستی عەتتاری سەفیهـ
نایە سەر نار و عەزابی ڕۆحی دا و سفت و سۆی

چونکە مەنشووری گوڵەندامی بە ناوی خۆی دەوێ
یار، ئەگەر لەو باغییانە کەس بمێنێ، عارە بۆی

مەهـ بە شەو هەڵدێ، پەنا دەگرێت و دەنوێتن بە ڕۆژ
دا بگاتە سیڕڕی پەچچەی پەرچەم و وەسفی برۆی

گەر بڵێم شەمسی، دەڵێ ئەو خۆشڕووە بێپەردەیە
وەر بڵێم سەروی، دەڵێ ئەو ئەحمەقە کوا گفتوگۆی

دیدە و دڵ هەر دوو وا جۆبار و جۆیای قەددی تۆن
سەروی دڵجۆی عەرعەر و دڵجۆی نەمامی دیدەجۆی

چونکە باوکی ڕۆمی و دایکی حەبەش بوو، ما بە بەین
ڕۆژ و شەو، کافوور و میسکی، ڕووگەنم، خاڵ دەنکەجۆی

من گوتم سەروی قەدت مەوزوونە، ئەو تەبعەم هەیە
ئەو گوتی «نالی» بە میزابی کینایەتمان دەشۆی

Kurdish_Poetry

٤٥٤٥

✓ نالی (1800 - 1877)

ئەڵڵاهـ ئەڵڵاهـ کە چ عەقڵ و چ کەماڵێکی هەیە
لەگەڵ ئەو عەقڵ و کەماڵە چ جەماڵێکی هەیە

دڵڕفێنێکە لەبۆ مەدحی، سەراپایی ئەوێ
واجبە مەدحی بکا هەر چی کە ماڵێکی هەیە

ئەهلی ئەم شارە هەموو نۆکەر و ئەتباعی ئەون
یووسفی میسرە، عەجەب جاهـ و جەلالێکی هەیە

گەر خەیاڵی دەهەنی بێنمە نێو ئەم غەزەلە
دێن دەڵێن ئەم غەزەلە وردەخەیاڵێکی هەیە

خەتی سەبزی لە کەناری لەبی، «نالی» هەر وەک
خزری زیندە لەسەر چاهە، زولالێکی هەیە

Kurdish_Poetry

٤٤٩١

 

✓ نالی (1800 - 1877)

خاڵی بەینی چاو و ئەبرۆت ئینتیخابی کاتیبە
یەعنی نوقتەی فەرقی ئیبنوموقلە و ئیبنوحاجیبە

عەیب و لەعبی خەڵقی کرد تا یاری خستە داوی خۆی
خەسمەکەی من کەلبی ئاهووگیرە، خیرسی لاعیبە

لەشکری خەتتی شکستە و تیپی زوڵفی تارومار
پادشاهی حوسنی عالەمگیری هێشتا غالیبە

حازری ئەمر و خیتابە دڵ، ئەگەرچی مەنهییە
ڕاجیعی تۆیە زەمیری من، ئەگەرچی غائیبە

«نالی» ئێستە تاجی شاهی و تەختی خاقانی هەیە
شەوکەتئارا، موحتەشەمدیوانە، فیکرەتسائیبە

Kurdish_Poetry