٤٤٥٤

 

✓ دەنگی کوردی

• دەنگ: شۆڕش مەحموودی
• شیعر: هەژار (1921 - 1991)

مزگێنی دا بە سروە بای بەهاری
وا هاتەوە نەورۆزی کوردەواری

بە تیشکە تێک شکا سوپای کڕێوە
هەواری ڕۆژ گەیشتە خاکەلێوە

فەرمان درا بە سەوزە سەر هەڵێنێ
چیدی لە بەندی خاکی ڕەش نەمێنێ

با دەرکەون، کوڵ و کەسەر بنێژن
با ڕۆژی ڕزگاری بکەن بە جێژن

شەماڵ، گەواڵ گەواڵ هەور بنێرێ
ئاهەنگ و بەزمی جەژنی پێ بسپێرێ

هەور لە دەشت و شیو و پۆپەشاخان
کردی بە تۆپتەقاندن و چراخان

شەماڵە، گاڵەگاڵیەتی و لە کارە
هەڵگرنەوە شاباشی شای بەهارە

Kurdish_Poetry

 

٤٤٥٣

 

✓ زێوەر (1875 - 1948)

سەد تاجری دین خۆی لە زەرەر داوە لە دەرتا
بەسراوە دڵی موئمین و کافر لە کەمەرتا
سەودایی شەڕ و شۆڕە لەگەڵ ئێمە لەسەرتا
باکم نییە لەو خەنجەرە کردووتە بە بەرتا
شمشێری برۆت جەرگی بڕیوم بە ئیشارەت

بۆ تۆیە موسەللەم لە جیهان شاهییی خووبان
داماوە لە تەسویری برۆت مانی و سەحبان
مومکین نییە ئەم سوورەتە تەرکیبی لە ئینسان
تۆ ساحیبی ئەم چاهی زەنەخدانە بی، قوربان
سەد یووسفی کەنعانی ئەبێ بێتە ئیشارەت

دەریایی خەیاڵم کە وەکوو دیجلەیە جۆشی
نوتقم کە وەکوو ڕەعدی بەهارانە خرۆشی
غەمزە و نیگەهت خستمیە بەحری خەمۆشی
چاوت وەکوو شووشەی مەیە خۆت بادەفرۆشی
ڕۆحی بەنی ئادەم ئەکڕی بێیتە تیجارەت

کەشتی ئەمەلم کەوتەوە تۆفانی تەئەسسوف
نایێ بەسەرمدا کەڕەتێ بادی تەلەتتوف
مەدحی لە دڵا جارییە بێ دەردی تەکەللوف
ئیسمێکی شەریفی هەیە مەنعە لە تەسەڕڕوف
جیسمێکی لەتیفی هەیە قابیل بە سەدارەت

Kurdish_Poetry

٤٤٥٢

 

✓ مارف ئاغایی (1966 - 1998)

هەوا نییە،
دواهەناسەی سوورەگوڵە.
باران نییە،
ئەوە فرمێسکی تێکەڵی مناڵی سەرپشتی لانک و
پیری سەر لێواری گۆڕە.
بەفر نییە،
ئەوە باڵی پەپوولەیە هەڵدەوەرێ.
تەرزە نییە،
ئەوە سەری سپیی کۆترە،
وڵاتی لەشی جێ هێشتووە.
شیعر نییە،
ئەوە ڕۆح و ئەوە گیان و ئەوە کەشی شاعیرێکە،
تکتک، تکتک،
دەتوێتەوە و هیچ کەسێک هەستی پێ ناکا.

هەر کێلە و کێلە و کێل دەڕوێ - لەجیاتیی گوڵ  -
من دەترسێم کە گۆڕستان
هەموو خاکمان لێ داگیر کا
هەر خوێنە و خوێنە و خوێن دەڕژێ - لەجیاتیی ئاو  -
من دەترسێم خوێن ڕووبارمان لێ داگیر کا
هەر ڕۆحە و ڕۆحە و ڕۆح دەفڕێ - لەجیاتیی مەل  -
من دەترسێم کە باڵی ڕۆح
سێبەر لەسەر ژینمان بکا.

نا، نامەوێ ئەمشەو بگریم، بەڵام چ بکەم؟
خۆ فرمێسک پرسم پێ ناکا!
نامەوێ شیعر بنووسم،
وشە تەگبیرم پێ ناکا!
شیعر بۆ هەتاو دەنووسم،
سێبەر وڵام دەداتەوە.
شیعر بۆ ئاگر دەنووسم،
دووکەڵ وڵام دەداتەوە.
شیعر بۆ باران دەنووسم،
تفەنگ وڵام دەداتەوە.

Kurdish_Poetry

٤٤٥١

 

✓ هێدی (1927 - 2016)

سووچی دەردانە ئەگەر جارێ خەیاڵی مەی دەکەم
ئەو وڵاتە وا نەبێ، من بیری بادە کەی دەکەم

چوو لە چیرۆکی خەما داوێنی نەی گرت مەولەوی
من هەتا ناڵینی خۆم بێ، شیوەنی بێ نەی دەکەم

کۆڕی یاران ساردە، دڕدۆنگن عەزیزان، ئەی خوا
کەنگێ بەو هاوینە چاوەڕوانی سەرمای دەی دەکەم

دوورەدەستە نایگەمێ، چ بکەم فریشتەی ئاشتی
چەندی من لەو ڕێگەدا هەوراز و لێژی تەی دەکەم

قەت بە هەڵکەوتیش نەبوو خۆشی لە ژینمدا، بەڵام
ئەو دەمەی ئەو پەریە خۆی دەنوێنێ، من ئۆخەی دەکەم

مەمکەنە پێخوست لە پیلەی ناڕەوادا، چونکە من
ئارەزووی ژینێکی سادە و هێمن و بێوەی دەکەم

بۆ کەلەبچەی ناکەنە دەستم، ئەرێ پیرانی ژیر
وا دەبینن خۆم دەکووژم، کاری دێوانەی دەکەم

کوردەواری، کۆیلەیی تۆ هەر لە دەوری مادەوە
هەرچی هاتوە چاخی خۆی کردوویە، من ئێستەی دەکەم

هەر لەسەر هەر بەردێکی زێدی شیرنی خۆم جێم هەبێ
جا دەزانی «هێدی» چۆن گاڵتە بە تەختی کەی دەکەم

Kurdish_Poetry

٤٤٥٠

 

✓ قانع (1898 - 1965)

• پێنجخشتەکیی وریا کوڕی قانع لەسەر شیعری باوکی

ئەی وەتەن! ئەی یادگاری ئەردەڵانی تاجدار
ئەی وەتەن! ئەی هێزی ئەژنۆ و مەرهەمی زامی جەخار
چونکە خەم چواردەوری گرتم دێمە باسی چوار چوار
چوار شتن ‌ئەمڕۆکە بوونە نەگبەتی کوردی هەژار
جەهل یەک، دڵپیسی دوو، بێعەقڵی سێ، داوا چوار

بۆ کزی و پاشکەوتنت وا دێمە سەر گریان و ڕۆ
با کەسیش هاودەم نەبێ، شیوەن ئەکەم هەر خۆبەخۆ
گوێ گرە ئەی نیشتمان، دا پێت بڵێم بۆ پەستی تۆ
مەنعی پێشکەوتن ئەکەن لەم خاکمانە چوار گرۆ
خان یەک، سەردار دوو، بەگزادە سێ، ئاغا چوار

باخەوانی باخم و ئەمما لە میوەی بێبەریم
کەس نییە جەرگی بسووتێ بۆ پەشێوی و سەرکزیم
وا سەرم شێواوە خۆیشم قەت بە خۆم نازانم چیم
نایەڵن بۆ خۆم ڕەحەت بم، سەربەخۆ تاوێ بژیم
ئەجنەبی یەک، مامە دوو، ئەقتاعی سێ، کوێخا چوار

بێ لەگەڵما قوڕ بپێوین ئەو کەسەی هاوفەردمە
هاوخەیاڵ و هاونموونەی ئاهـ و ڕەنگی زەردمە
شێت و سەرسامم لە داخا وا کە هەردەوهەردمە
من لە داخی سەرکزی ئەم میللەتە چوار دەردمە
سیل یەک، مالاری دوو، کوێری سێ، ئیسقا چوار

دەردەکەم دەردی گرانە، کەسنەزانە و کەسنەناس
تاوێ وێڵی سەر چیام و تاوێ شێت و تاوێ کاس
باوەڕم پێ کە بە وەڵڵا بێدرۆ و بێباس و خواس
یادگاری ڕەنجی پەنجەی کوردەکانە چوار ئەساس
قەسر یەک، ئاراس دوو، شامات سێ، بەغدا چوار

بۆ نەناڵێ دڵ لە داغا، بۆ نەسووتێ وەک کەباب
شۆری گریان و هەنسکم وا لە جێی چنگ و ڕوباب
قومبەقوم زووخاوی جەرگم، خۆم ئەنۆشم وەک شەراب
باز بووم باڵی شکانم چوار بەڵای نەحسی خراب
خانەقا یەک، تەکیە دوو، عەممامە سێ، عابا چوار

دوێ لە ڕێدا، ئاهـ و ناڵەی دڵبرینێ هاتە گوێم
سەیر ئەکەم باوکی ئەزیزم، وردەوردە هاتە ڕێم
پێی وتم نازانی «وریا» بۆ چی من وا دێم و کێم
چوار سفەت مەوجوودە بۆ من، بۆیە هیچ کەس نایەوێم
«قانعی» یەک، شعر دوو، ڕووخۆشی سێ، مەللا چوار

Kurdish_Poetry

٤٤٤٩

 

✓ زاری (1905 - 1982)

غوباری خاکی ڕێگەت تاجە بۆ سەر
لە سایەی تۆوە دڵ کانێکە گەوهەر

فەقیرێکم پەناگرتوو بە زاتت
لە ئێستاوە هەتاکوو ڕۆژی مەحشەر

کە ناوت رحمةً للعالمين ـە
بە قوربانت ئەکەم گیان و دڵ و سەر

دەمی بێ ناوی تۆ جسمێکە بێڕۆح
دڵی بێ مەیلی تۆ دارێکە بێبەر

تکاکار و تکاگیراوی حەشری
بە تۆ دریا وەسیلە و ئاوی کەوسەر

هەموو پێغەمبەرانی گەورە یەک یەک
لەژێر بەیداخی تۆدایە سەراسەر

شکۆفەی باغەکانی جەننەتی عەدن
بە خاکی شاری تۆ نابێ بەرابەر

بە گەردی بەخششت ناگەن ئەمیران
ببەخشن گەر وەک ئەو کێوانە گەوهەر

لە ئاسانەی جەلال و شەوکەتتدا
گەدایێ ملکەچن خاقان و قەیسەر

گەداکانی وڵاتی ئێوە نادەن
فەقیری خۆ بە سەد تاجی سکەندەر

لە تۆ داوا ئەکا «زاری» مورادی
کە هەر تۆ شک ئەبا بۆ ڕێگە ڕەهبەر

Kurdish_Poetry

٤٤٤٨

 

✓ حەمدی (1876 - 1936)

ناوی تۆ نابەم بە دەم بمبێ لە دڵدا گەر تەڵەب
ناسکی تۆ خوانەخواستە نەک لە ئاهم بگری تەب

ڕووی نییە ئەسڵەن لە ڕووتا چاوی هەڵبێ خۆر ئەگەر
چاوی هەڵبێ گێژ ئەبێ وەک بەنگی ئاوێنەی حەلەب

غەیری غوفڕان قەت لە دەرگاهی خواشت شت نەوێ
قەت لە بازاڕی تەڵەبدا چونکە نەمدیوە ئەدەب

ئیفتیخاری پێشووانە گەر لەگەڵ فەزڵا کرا
وەرنە تەحقیرە کە بەدخوویان بکەن باسی نەسەب

ئیختیساسێکە سەری فەخرم گەیشتە ئاسمان
من لە عالەم دەر دەکا دەیکا لەگەڵ عالەم تەرەب

هەر دوو هەمدەردین لەگەڵ گەوهەر بەیادی لێوی تۆ
مەوج لە دڵمانا دەدا بەحرێکی خوێن و توشنەلەب

خۆم دەزانم عاقیبەت «حەمدی» دەخەیتە باخەڵت
چونکە ڕەنگزەردی دەوێ مەعلوومە جۆیایی زەهەب

Kurdish_Poetry

٤٤٤٧

✓ سەیید کامیل ئیمامی (1903 - 1989)

هەتا کەی عاشقی بێچارە چاوی هەر لە دەرگا بێ
بڵێ بەشکەم وەدەر بێ ڕۆژی عاشق، جا بڵێی وا بێ

بە سارد و گەرمی مەیلی یاری خۆم من ڕام بوارد عومرێ
لەلای من بایی پووڵێکە، چ سەرما بێ، چ گەرما بێ

بەرانبەر شەمعی ڕووی دڵداری من با پێت بڵێم چۆنە
کەسێ عاشق دەبێ، پیاوانە وەک پەروانە سووتابێ

هەژار و دەربەدەر بۆ کۆیی دڵبەر سەر دەبا پێ بێ
بە سەر با بێمە دەرکوبانی وی، تا هێزی پێ مابێ

موهەییا نابێ بەزمی عارفان، پیری موغان فەرمووی
هەزار عاشق وەخڕ بن، تاوەکوو ساقی نەیێ نابێ

بە نەزم و نەسری خۆم هەر ڕێزی لێ دەگرم هەتا دەمرم
لە پیری مەیکەدە، بەشکم بفەرمێ پیاڵەیێ با بێ

«ئیمامی» ماڵخراپ، چاوی لە دەستی ساقییە، تاکوو
بە خۆی و پیاڵەکەی بێتە پەنام و ماڵی ئاوا بێ

Kurdish_Poetry

٤٤٤٦

 

✓ ناری (1874 - 1943)

سوورەتی یاسین کە وەسفی حەزرەتی لەولا دەکا
ئەهلی دڵ مايل بە جيلوەی سوورەتی تاها دەکا

خاکی بەر دەرگاهی قەسری گەر بەسەردا کا گەدا
هەر نەفەس نەفرەت لە تاجی قەيسەر و دارا دەکا

ئاسمان وەک مشتەری، هەر دەم بە ميزانی وەفا
کەسبی هەر شامێ بەيادی دەوڵەتی ئەسرا دەکا

گەر تەسەوور کا مەسيحی تەختی عەرشی ئەعزەمی
تا ئەبەد تەرکی بەيانی ڕەفعەتی عيسا دەکا

نووری عيشقی تۆ لەسەر تووری دڵی مووسا مەگەر
دای لەسەر سينەی بە شەوقی دڵ يەدی بەيزا دەکا

بۆ خەليلان گەر نەسيمی گوڵشەنی لوتفت ببێ
ناری نەمروودی بە سەحنەی جَنَّت الماوا دەکا

تاقی کيسرا بۆ بە بەرقی نووری حوسنی شەق نەبێ
سەيلی حوکمی ناری فارس زايل و ڕيسوا دەکا

ئەی حەبيبی خاليقی عالەم، لە ئادەم تا بە تۆ
ئەنبيا يەک يەک بەيانی حەزرەتی والا دەکا

نێرگسی مەستی سياهت، عەينی مازاغ البصر
شەمعی بێسايەی وجوودت شەرحی كرّمنا دەکا

ئادەمی خاکی بەسەر زومرەی مەلەکدا بێگومان
تۆی سەبەب نازش بە ڕوتبەی علم الأسما دەکا

کاشفی والليلـی توڕرەی پەرچەمی شەبڕەنگی تۆ
ئافتابی تەلعەتت تەفسيری والضحى دەکا

ئايەتی ميعراجی پايەی قابەقەوسەينت عەجەب
وەسفی ئيعزازت لە تەختی نازی أو أدنى دەکا

عەکسی ئەلفی قامەتی ئەبرۆتە گەر نون و القلم
سيدقی مەوزوونی کەلامت کەشفی ما أوحى دەکا

باوجوودی پڕتەوی ميهری جەماڵی ئەنوەرت
کێ خەياڵی زيبی قەسر و سايەيی طوبى دەکا

سەلسەبيلی لوتفی تۆ بێشک لە عەرسەی مەحشەرا
توشنەلەب، قانع، لە بادەی جامی أعطينا دەکا

چی لە دەوڵەت کا، ئەسيری بەندی عيشقی ئەحمەدی
عيشقی مەحموودی بە عاشق کەسبی ئيستيغنا دەکا

«ناريا» وەسفی جەلالی حەزرەتی خيرالبشر
کەی بە سەد دەفتەر هەتا مەحشەر بەشەر ئينشا دەکا

Kurdish_Poetry

٤٤٤٥

 

✓ حەقیقی (1902 - 1996)

لە جێی فرمێسکی سوێر ئەمشەو دەبارێ خوێن لە چاوانم
لە دووری یارە باڵابەرزەکەی شۆخی موکریانم

بریسکەی دا لە مەغریب تەلعەتی ڕۆژی بەرەو مەشریق
قیامەت ڕابووە ئەوڕۆ خودا تۆبە پەشیمانم

بە هەستانی لە خەو تاریکەشەو لاچوو بەیان بەربوو
دەڵێن زولفی پەرێشانی وەلادا ماهی تابانم

سیاپەردەی شەوی لادا تەلیعەی سووڕەتی شەمسی
قەمەر دەرچوو لە عەقڕەب پەرچەمی با داوە جانانم

نیگای چاوی خوماری کوشتمی کوا شاهیدی عادڵ
ئیشارەی چاوی مەستی پێم دەڵێ بێسووچ و تاوانم

شەوی هیجری کە سامانی نەبوو ڕۆژی قیامەت بوو
بەیانی دیم نە دڵ مابوو نە سەر مابوو نە سامانم

نەسیم ئەنگووت و گوڵ پشکووت و بولبول هەر چریکەی دێ
زەکاتی حوسنە ئاواتی، دەزانێ سوورە خەرمانم

لەلای باغی گوڵان ئەوڕۆ نەسیمی عوود و عەنبەر دێ
خەریکی گوڵچنین بن ڕەنگە دەستەی گوڵعوزارانم

گوڵ و سەرو و سەمەن وەک شۆڕەبی بێبۆن و سەرشۆڕن
لە حاندی نەوگوڵم هێزی دڵم سەروی خەرامانم

قەدی سەروە و مەمی نارە چەمی نەرگیس دەمی خونچە
لە بن لێوانەوە لێوی دەڵێ لەعلی بەدەخشانم

تکەی عارەق لەسەر کوڵمی بەعەینی شەونمی سەر گوڵ
دەمولێوی دەڵێ بڕوانە من خونچێکی خەندانم

دەپرسێ چاوی مەخمووری «حەقیقی» چۆنە ئەحواڵت
بە نەشئەی چاوەکانت چاوەکەم سەرمەستی مەستانم

Kurdish_Poetry