٤٥٥٧

✓ شێخ ڕەزای تاڵەبانی (1831 - 1910)

وەعدی من و تۆ ئەی ڕەمەزان ڕۆژی جەزا بێ
شەرعی من و تۆ لە حوزوور باری خودا بێ

ئەم لالەڕوخانە هەموو ڕەنگزەردی دەسی تۆن
کێ دیویەتی شەقاییق یەرەقانی بەسەرا بێ

  • ئەم چوارینە لە لاپەڕە ٦٥ی دیوانی شێخ ڕەزای تاڵەبانیدا چاپی ساڵی ١٩٤٦ ی زاییندا هەیە، بە چوارینی ئەو دانراوە. بەڵام نەجمەدین مەلا لە پەراوێزی کەشکۆڵی (أ) ل ٢٥٠ دا نووسیویەتی کە ئەم «روباعی»یە هی زێوەرە و هی شێخ ڕەزا نییە.

Kurdish_Poetry

٤٢٣٣

 

✓ شێخ ڕەزای تاڵەبانی (1831 - 1910)

بێگانە هەموو ساحیبی جاهـ و جەبەرووتن
بێچارە برای شێخ عەلی موفلیس و ڕووتن

ئەی شێخ عەلی چاکە وسووقت بە برا بێ
باوەڕ مەکە بەم خەڵقە کە وەک توولە لەدووتن

قەومێ کە لە عەهدی پدەرت حەلقەبەگۆش بوون
تەحقیقی بزانە بە خودا جوملە عەدووتن

ڕەحمیان نییە دەربارەیی تۆ خزم و ئەقاریب
موشفیقترە بێگانە لەمانە کە عەمووتن

نادان و قوڕمساخ و نەزانن کە ئەمانە
گاهێ لە سەما، گاهـ لە سەیری مەلەکووتن

ئەم تەکیەنشینانە چ دەروێش و چ سۆفی
هەرچەندە بە دڵ موشتەغیلی زیکر و قونووتن

وەک حاجیی مابەینی سەفا و مەروە بە تەعجیل
بۆ لوقمە ئەمانیش بەمەسەل یوونس و حووتن

جومعانە بڕاوە بە خودا موفلیسە «لامع»
نە پوولی حەمامی هەیە نە پارەیی تووتن

Kurdish_Poetry

٤٠٨٣

 

✓ شێخ ڕەزای تاڵەبانی (1831 - 1910)

تۆ کەمنەزەری دەرحەقی من ئێستێکە ئاغا
من ماومە هەوای سوحبەتی تۆم هەر لە دەماغا

تا ڕۆژی قیامەت بە خودا زیندووە نامرێ
بابێ کە بمێنێ کوڕی وەک تۆی لە وەجاغا

بۆ تووتنەکەی بیشەمە و شاور و شێتنە
شێت بووم و نەهات، وەختە دڵم دەر چێ لە داغا

جاران چ بە جاغ و چ بە بار بۆت دەهەناردم
نانێری ئەمێستا نە بە بار و نە لە جاغا

ڕێی نەوتەکە باجگیری ئەگەر زۆرە دەفەرمووی
ڕێی خاسە بە شەو خاڵییە با بێ بە بولاغا

نەمزانی فەلەک گۆبەنی هەر بۆ منە یاخۆ
سەد دەستی وەکوو دەستی منی کردووە بە زاغا

یا ڕەب گوزەران کا بە سەفا وەختێ عەزیزت
پەیوەستە لە دەوری چەمەن و گەردشی باغا

بۆ چوونە تەوافی حەرەمی شاهیدی مەقسوود
عالەم هەموو مەئزوونە «ڕەزا» هەر لە یەساغا

Kurdish_Poetry

٣٩٩٧

 

✓ شێخ ڕەزا تاڵەبانی  (1831 - 1910)

ئەم سادەڕوخانە لە مەلاحەت کە تەمامن
دەورت کە دەدەن، تەفرە مەخۆ، قەت مەڵێ ڕامن

گەهـ دۆست و وەفادار، گەهێ دوژمنی خوێنخوار
دڵنەرم دەبن گاهـ و گەهێ سەختکەلامن

عاجز مەبە، نەک بۆ تۆ، وەفایان نییە بۆ کەس
مەعلوومە کە ئەم تاقمە وەک تاسی حەمامن

Kurdish_Poetry

٣٩٩٦

 

✓ شێخ ڕەزا تاڵەبانی  (1831 - 1910)

ڕووخاندی گەردشی گەردوون لە هەر جێ ئاستانێ بوو
سووتاندی چەرخی دوونپەروەر لە هەر کوێ ئاشیانێ بوو

وەکوو تەییی سجل للكتب پێچایەوە گەردوون
لە هەر مهمانسەرا ئاساری سفرە و نان و خوانێ بوو

بە حاتەم گەر بکەی تەشبیهی ئەم ئاغایە بێعەقڵی
کە فەرقی ئەم لەگەڵ ئەو ئاسمان و ڕێسمانێ بوو

درێغ بۆ خانەدانی مارف ئاغای سەروەری ئاکۆ
کە جێگەی عەیش و عەشرەت، مەنبەعی ئەمن و ئەمانێ بوو

لە جوود و بەخشش و ئەنعامی خۆی و قەوم و ئەتباعی
وەکوو شانامە و ڕۆستەم لە هەر جێ داستانێ بوو

کەیومەرسی دووەم، جەمشیدی سانی، خوسرەوی سالیس
سولەیمانی زەمان، ئەسکەندەری ساحێبقڕانێ بوو

شەوی وەک زوڵفی یارە و ڕووی حەسوود و بەختی من تاریک
لەگەڵ دیجوور و یەلدا وا حیساب کە تەوئەمانێ بوو

بە نامەردی شەهیدیان کرد وەکوو حەمزە و عومەر، دوژمن
موراد ئاغا کە ڕۆژی جەنگ و دەعوا قەهرەمانێ بوو

کەسێ ئەم سەروی ڕەعنایەی لە پێ خست گەردنی بشکێ
چ زێباسوورەتێ، یا ڕەب، چ شیریننەوجەوانێ بوو

مورادیان بۆیە ناو نابوو لە وەختی بەخشش و ئینعام
لەبۆ بابی موراد دەستی کەریمی نەردەبانێ بوو

لە حەق شێخ و مەلا و دەروێش و سۆفی سائیل و سەییاح
وەکوو حاتەم شەفیق و دڵنەواز و میهرەبانێ بوو

ئیتر نەتبێ لە موڵکی ڕۆم «ڕەزا» ئوممێدی ئاسایش
لە پێش ئەم کارەدا هێشتا ئومێدی پارچەنانێ بوو

Kurdish_Poetry

٣٨٨١

 

✓ زمانی دایکی لە شیعری شاعیراندا

  •  خانای قوبادی (۱۷۰۰ - ۱۷۵۹)
    🔸 دیوانی خەسرەو و شیرین

جە لای عاقڵان ساحێب فەھم و دین
دانا بوزورگان کوردستان زەمین

ڕاستەن مەواچان فارسی شەکەرەن
کوردی جە فارسی بەڵ شیرینتەرەن

پەی چێش نە دەوران ئەی دنیای بەدکێش
مەحزووزەن ھەر کەس بە زوان وێش

  •  مەحوی (۱٨۳۰ - ۱۹۰٦)
    🔸 دیوانەکەی بەشی فارسی، ماڵپەڕی ڤەژینبوکس

فخر هر کس بە زبان خودش است ای «محوی»
پارسی را تو کە بگزیدەای بر کوردی حیف

واتە: هەموو کەس شانازی بە زمانی خۆیەوە ئەکات ئەی مەحوی. تۆ کە فارسیت لە جێی کوردی ئەگەر داناوە / هەڵبژاردووە حەیفە.

  •  شێخ ڕەزا تاڵەبانی (۱٨۳۵ - ۱۹۱۰)
    🔸 دیوانی شێخ ڕەزای تاڵەبانی

زوبدەی مەتاعی حیکمەتە ئەم شێعری کوردییە
هەرزانە بێ موبالیغە حەرفی بە گەوهەرێ

Kurdish_Poetry

٣٨٦٢

 

✓ شێخ ڕەزا تاڵەبانی

بەم حاڵە ئەگەر دەفعەیە تر بچمەوە کەرکووک
مەعلوومە بە مەردی نەڕوواوە لە سەرم تووک

بۆچ بچمەوە کەرکووکی قوڕمساخ کە لەگەڵ من
ئەهلی هەموو ناسازە وەکوو ئاوی حەمامووک

پێم خۆشە لەبەر جەوری برا و لۆمەیی ئەقوام
سەد جار لە غەریبی بکەوم موفلیس و مەفلووک

ڕۆژێ بە مورادی منیش ئەڵبەت دەگەڕێ چەرخ
ئەم میچە قەراری نییە، گاهێ جکە گەهـ بووک

شاهی کە نەبێ ڕادەبوێرین بە فەقیری
بۆ ئەهلی قەناعەت لە پڵاو خۆشترە داندووک

شەش مانگە زیاتر کە لە پاش مەرگی پدەر من
مەغدوورم و مەزڵووم و جەفادیدە و مەهتووک

تا ساکنی کۆی مامە غەفوورم وەکوو فەغفوور
کیسەم پڕە دائیم لە زەڕ و لیرەیی مەسکووک

پابەندی خەلایق نییە تەبعم وەکوو خەڵکی
بێکولفەتم و ڕەندم و سەییاحم و سالووک

من خواجەیی ئەحرارم و ئامێزشی دنیا
هێشتاکە نەمیکردووەتە بەندەیی مەملووک

وەک «لامع»ـی شاعیر نییە ئێستێ لە جیهاندا
شیرینسوخەن و قابیل و خۆشتەبع و ڕەزاسووک

Kurdish_Poetry

٣٨٢٩

 

✓ شێخ ڕەزا تاڵەبانی

لە بیرم دێ سولەیمانی کە دارولمولکی بابان بوو
نە مەحکوومی عەجەم نە سوخرەکێشی ئالی عوسمان بوو

لە بەر قاپی سەرا سەفیان دەبەست شێخ و مەلا و زاهید
مەتافی کەعبە بۆ ئەربابی حاجەت گردی سەیوان بوو

لە بەر تابووری عەسکەر ڕێ نەبوو بۆ مەجلیسی پاشا
سەدای مۆزیقە و نەققارە تا ئەیوانی کەیوان بوو

درێخ بۆ ئەو زەمانە، ئەو دەمە، ئەو عەسرە، ئەو ڕۆژە
کە مەیدانی جریدبازی لە دەوری کانی ئاسکان بوو

بە زەربی حەملەیێ بەغدای تەسخیر کرد و تێی هەڵدا
سولەیمانی زەمان، ڕاستت دەوێ، باوکی سولەیمان بوو

عەرەب ئینکاری فەزڵی ئێوە ناکەم ئەفزەلن ئەمما
سەلاحەددین کە دنیای گرت لە زومرەی کوردی بابان بوو

عوموومی شەهریاران و سەلاتینی فەرەنگستان
لە ڕوعبی سەتوەتی ئەو شێرەدا گشتی هەراسان بوو

قوبووری پڕلەنووری ئالی بابان پڕ لە ڕەحمەت بێ
کە بارانی کەفی ئیحسانیان وەک هەوری نیسان بوو

کە عەبدوڵڵاهـ پاشا لەشکری والیی سنەی شڕ کرد
«ڕەزا» ئەو وەختە عومری پێنج و شەش تیفلی دەبستان بوو

Kurdish_Poetry

٣٧٥٧

 

✓ شێخ ڕەزا تاڵەبانی

سەرو و نەی چین کە لەگەڵ قامەتی تۆ بێنە نەبەرد
شەکەری خواردووە نەی، سەرو سەری داوە لە بەرد

گەر دەلیلی وەکوو نوقتەی دەهەنت نەبوایە
منیش ئینکارم ئەکرد وەک حوکەما جەوهەری فەرد

لێی دەپاڕێمەوە ئەی ڕۆحی ڕەوانم تو خوا
چییە دەرمانی دڵم پێم دەڵێ لاچۆ دڵەدەرد

Kurdish_Poetry

٣٦٩٠


✓ دەنگی کوردی

  • دەنگ: عەباس کەمەندی
  • شیعر: شێخ ڕەزا تاڵەبانی

دەمکوژێ حوکمە دەزانم بەخودا دەردی حەبیب
وەرە سا بەشقی خودا دەس لە یەقەم بەر دە تەبیب

وەرە دەستێ بخەمە گەرده‌نی بلوورینت
تا وەکوو سفرە لە داخا بدڕێ ورگی ڕەقیب

تالعم نەحسە دەترسم کە بە ئازاری فیراق
بمرم و ڕۆژێ نەبێ دەوڵەتی وەسڵم بەنەسیب

چاوی فەتتانی ئەتۆ ساحیرە یا جادووگەرە
کە بە یەک عیشوە ئەدا عابیدی سەدساڵە فریب

تا لە تۆ دوورە دڵی غەمزەدە ئەی ڕاحەتی گیان
مەشریق و مەغریبە مابەینی لەگەڵ سەبر و شەکیب

بێ فەراز نابێ نەشیب ئەم قسە تەحقیقە وەلێ
من لە ڕێی عەشقی تۆ نەمدی بەخودا غەیری نەشیب

شێخ دەگۆڕێتەوە گەر چاوی بە زوڵفت بکەوێ
خەرقە و سەبحە بە زوننار و چەلیپا و سەلیب

تاقەتی تاق بووە بێچارە لەژێر باری فیراق
بکە ڕەحمێ بە «ڕەزا» چاکە تەرەححوم بە غەریب

Kurdish_Poetry