٤٢٨٣
✓ حەمدی (1876 - 1936)
بە ڕەنگ و بۆ نییە ئیحسانی دنیا هەر بە ڕێکەوتە
لە نەی شەککەر دەبارێ ژاڵە بەو شیرینییە تاڵە
وریا بن بە جوانی و ڕازاوەییی دنیا مەخڵەتێن و ژەھر دەرخواردتان نەدات، جوانی و ڕەنگ و بۆ شتێکی ڕێکەوتە، بۆیە وا مەزانن هەر شتێ جوان بوو ئیتر چاکە! نا نەخێر ئەسڵ کرۆک و ناوەڕۆکە، تەماشا کەن «نەی» قامیشی شەککەر چەند لار و خوار و بە دیمەن ناشرینە، وەلێ لە ناوەوە بارێک لە شیلەیی هەڵگرتووە کە «شەکر» ـی لێوە بەرهەم دێت. «ژاڵەش» هەرچەند بە ڕەنگ و دیمەن گەش و جوان و سەرنجڕاکێشە بەڵام بەرەکەی ژەهراوی و تاڵە!
وەک مامۆستا مەلا غەفووری دەبباغی دەڵێت:
❞مەڕوانە ڕەنگ و ڕووی گوڵی ژاڵە
هەرچەند کە ئاڵە، بەڵام زۆر تاڵە❝
بۆ مرۆڤەکانیش بە هەمان شێوە؛ بە سیما و ڕووکەشیان قەرار مەدەن، چون هەن بە ڕووڵەت و دیمەن، جوان و سەرنجڕاکێش دەرەکەون، بەڵام جوانیی دەروونیان وەک ڕوواڵەتیان نییە و ناخیان بۆگەن و ژەھراوییە. بەپێچەوانەوه کەسانێکیش هەن بە شکڵ و شێوە جوان دەرناکەون، بەڵام بەرامەی ناخیان گوڵاوە و بۆی عەتری ناخیان نێرگسییە و دونیایەک بۆنخۆش دەکات، گوفتار و پەیڤیان شیلەی هەنگوینە و پڕن لە ئینسانییەت و جوانی.
لەبەر ئەوە گرنگ ناخ و ناوەڕۆکە نەک ڕوواڵەت و ڕووکەش، وەک مامۆستا قانعی زۆر خۆشەویست دەڵێ:
باخی بێنەرگس عەزیزم سەد گوڵی ژاڵەی بە هیچ
واتا: ئازیزم! باخێک کە نێرگزی لێ نەبێ و بۆی نێرگز نەدا، جا با سەد گوڵی ژاڵەی لێ بێت، بەچی ئەچێ کە بۆنی نەبێ؟ هیچ!
کە وایە گەر ناخ و دڵ و دەروون جوان نەبوو، شکڵ و شێوە و جوانی چ بەها و ئەرزشێکی ئەبێ؟ بێگومان هیچ. بۆیە دەبێت ئێمە زیاتر گرنگی بە دیوی ناوەوەمان بدەین و بە جوانترین شێوە بیڕازێنینەوە، چونکە ناخی ئینسان گرنگترە لە دیمەنی دەرەوەی، دەبێت جوانییەکە لە ناوەوە ئاوێتەی دەرەوە بکەین و هەر دەم ئەوەمان لەیاد بێت لە ژیاندا؛ ڕوواڵەت نەکەین بە پێوەری بڕیارەکانمان و فریوی جوانیی ڕوواڵەت نەخۆین؛ بۆ دەروون بڕوانین و لە قووڵاییدا بگەڕێین و سەیری وێنە و دەوروبەر نەکەین، وەکوو مەولانا جلال الدینی بلخی دەڵێت:
❞ما زبان را ننگریم و قال را
ما روان را بنگریم و حال را❝
واتە: ئێمە سەیری رووکەش و قسە ناکەین؛ بەڵکوو ئێمە بۆ دەروون و حاڵ دەڕوانین.
هەر وەها دەبێ ئەوەشمان بیر نەچێ، کە خوای گەورەش سەیری دڵەکان دەکات نەوەکوو ڕوخسار و وێنە. ابو هریرە دەڵێ: پێغەمبەری خوا (ﷺ) دەفەرمێت: إِنّّ اللّٰهَ لايَنْظُرُ إِلىَ صُوَرِكُمْ وَ أَمْوالِكُمْ، وَلَكِنْ إِنَّما يَنْظُرُ إِلىَ قُلُوبِكُمْ وَ أعْمالِكُمْ. واتا: خوا سەیری وێنە و ڕوخسار و ماڵ و سامانتان ناکات، بەڵکوو سەیری دڵەکانتان و کردەوەکانتان دەکات.
◂ پشتیوان صفاالدین
ڤەژینبوکس