٤٦٥٧

✓ ناری (1874 - 1943)

غەمی شێخ و فیراقی تۆ کە باری شانی پیریمە
بە ئەمری حوکمی بەدبەختی وەزیفە و ڕەسمی پیریمە

نەما ڕەسم و غەزەل ئەمڕۆ لە بازاڕی خەیاڵاتا
هەناسەی سەخت و سۆزی دڵ ...

تەمەنناکردنی ئاوی حەیاتی وەسڵی تۆ بۆ من
لە خاترمایە نازانم لە شێتی یا لە ژیریمە

لە وەقتی پیرییا عەکسی جوانی تۆیە هەمڕازم
عەسا سوورەت لە گەردشدا ئەساسی دەستگیریمە

بە ڕەسمی یاوەری مومکین نەبوو سەرفی جوانی کەم
بە پیری تازە فکر و غائیلەی ڕوتبەی موشیریمە

قەزا بۆ دڵ لەبۆ قائیممەقامی وەسڵی تۆ هیجرت
وتی دەرچۆ لە فرمانی قەزا نۆبەی مودیریمە

بە من چی نیعمەتی دیوانی ئەعیانی سلێمانی
کە سفرەی هیجری تۆ غارەتگەری تەختی ئەمیریمە

لەسەر سفرەی فیراقت مایلی تیعدادی نیعمەت کەم
ئەلەم چا، قاوە میحنەت، کفتە غەم، هەم نانی تیریمە

مەڵێ کەمتاقەت و بێدوورییە «ناری» لە سەختیدا
لەگەڵ هیجرانی تۆ، مانم نیشانەی بێنەزیریمە

Kurdish_Poetry

٤٦٥١

✓ ناری (1874 - 1943)

چاوەکەم دیسان نیشانەی تیری موژگانم مەکە
حەیفە بێسووچ و قەباحەت، تیرەبارانم مەکە

مەرهەمی دەردی گرانم وا لە شیشەی ڕووتدا
ڕوو لە من کە، ڕەهنموونی ماڵی لوقمانم مەکە

دەردی من دەردێ گرانە، ئەی تەبیبی میهرەبان
زەحمەتی ناحەق مەکێشە، تازە دەرمانم مەکە

ڕەهزەنی زوڵفت بفەرموو لێم گەڕێ بێم و بڕۆم
بێنەوام و ئارەزووی ئازار و لێدانم مەکە

تاقەتی باری پەرێشانی فیراقت موشکیلە
دوور لە ڕووی تۆ هەر وەکوو زوڵفت پەرێشانم مەکە

بۆ دەکەی مەنعم لە باغی وەسڵی خۆت تۆ بی و خودا
شێت و سەرگەردان و وێڵی دەشت و مەیدانم مەکە

دامەخە دوگمەی یەخەی سینەت بە سەرپەنجەی حەیا
بێوەفا مەحروومی سەیری باغی سێوانم مەکە

خاڵی شینت دەرخە، تا بازاڕی شینم بێتەوە
بۆ ڕەواجی حوسنی خۆت بێ شین و گریانم مەکە

زوڵمەتی زوڵفت دەسا لادە لەسەر کوڵمت دەمێ
بێنەسیبی شەوق و شوعلەی ماهی تابانم مەکە

من بەشەرعەن موستەحەقم بۆ زەکاتی حوسنی تۆ
تۆ کە ساحیبدەوڵەتی، بێبەش لە ئیحسانم مەکە

پێی وتم «ناری» چ بەحسی شەرع و ڕاو و ڕێوییە
گەر بە حاتەم بم وڕاوەی نیعمەت و نانم مەکە

Kurdish_Poetry

٤٦٠٢

✓ ناری (1874 - 1943)

خەزانی هیجری تۆ بوو ئەی ئەساسی عیزز و تەمکینم
شکستی دا بە باغاتی خەیاڵی قەلبی غەمگینم

نەما تەرتیبی ئەلفازی مەعانی بۆ کەلامی من
دەسا چی بکەم لە باغی حوسنی بێ ئاسار و پەرژینم

غەزەل باوی نەما، بێ مشتەری ما، هەر وەکوو تەقوا
بەسەر چوو ڕەونەقی بازاڕی نەزمی شۆخ و ڕەنگینم

لە غەیرەز تۆ نەبێ ئەی خوسرەوی موڵکی مەعانی کێ
دەمێ بێت و تەماشا کا لە شێوەی شیعری شیرینم

کەلامم خاڵییە وەک مەنجەڵی ماڵی مەلا ئیمڕۆ
لە پێخۆری مەعانی بۆیە وا بێوەزع و تەحسینم

بلووری دڵ شکا وەک جامی مەی، فکرم ڕژا وەک مەی
نیشانەی دڵشکاویمە سروشکی ئاڵی خوێنینم

موریدی عیشقی تۆ گرتوویەتۆ بۆ زیکری تۆ بێ تۆ
دووسەد تەسبیحی سەددانە لە دانەی لەعلی ئەسرینم

بە یادی لەززەتی هەنجیری لوتف و شەهدی ئەلفازت
خەریکی حیفزی سوورەی نَحل و ئایاتی والتِّين ـم

مەلا ئامادە بێ وا چاکە هەر وەختێ بەسەر سەرمۆ
ئەسیری هیجری تۆم و هەر نەفەس موحتاجی یاسینم

لە حەلقەی فەوجی دەربانی عەلائەددینی عوسمانی
قبووڵی خاتری پاکی ضياء الحقِ و الدّين ـم

بەشەرتێ دەوڵەتی لوتفت حەواڵەی حاڵی «ناری» بێ
بە دڵ بێباک و موستەغنی لە موڵکی چین و ماچینم

Kurdish_Poetry

٤٥٨٥

✓ ناری (1874 - 1943)

دەس بدا گەر نێرگسی شەهلا برا نەسرین چییە
ئافتابی خاوەرم بێ پڕتەوی پەروین چییە

تا تورەنجی غەبغەبی مەعشووقە بێغەم دەس کەوێ
سا شەمامەی خاوی بڵ یا کوولەکەی نەخشین چییە

موعجیزەی مووسا کە ڕووی دا سیحر و جادوو چی دەکا
هیممەتی ڕۆستەم ببێ مەکرئەفکەنی گورگین چییە

نەقشی مانی دەرکەوێ نەققاشی چین ڕیسوا دەبێ
حوسنی یووسف جیلوەگەر بێ زینەتی شیرین چییە

گەر نەسیمی پەرچەمی لەیلا موعەتتەر کا دەماغ
لای دڵی مەجنوون نەسیمی نافەیی موشکین چییە

پیرم و ئوفتادەم و بێتاقەت و فیکر و خەیاڵ
وەرنە تەرتیبی قەسیدەی نازک و ڕەنگین چییە

«ناریا» بەس لێ دە لافی دانش و عەقڵ و شعوور
لافی پووچی بێمەزە و بێتام و بێتەحسین چییە

Kurdish_Poetry

٤٥٧٤

✓ ناری (1874 - 1943)

هەر دوو غەزەلی تاهیر و عیززەت کە لەبەر کەم
شایستەیە گەر ئەفسەری عوسمانی لەسەر کەم

گەر شەهدی خەیاڵاتی دەمێ بێتە نەزارەت
لایق ئەوەیە تەرکی مەی و شیر و شەکەر کەم

گەرچی لە وڵاتی عەجەما ساکینم ئەمما
بڕوا مەکە من قەت بە عەلی سەببی عومەر کەم

شەرمەندە و ڕووزەرد و سەرئەفگەندەیی دەرگام
مەنعم مەکە لەو قیبلە، ئەگەر سەرفی نەزەر کەم

بێ گەردش و ئاشووبی زەمانە بە حەقیقەت
مومکین نەبوو تەرکی ئەدەب و نەقسی هونەر کەم

ئەمما کە ڕەقیبم بە هەموو لەحزە فەلەک بێ
مەعلوومە دەبێ دڵ لە غەما سەرفی زەرەر کەم

تەخسیری من و لەشکری بەخشایشی تەبعت
شەڕیانە وەلێ مەسڵەحەتم وایە حەزەر کەم

غوفڕانی وەکوو بایە، وەکوو گیایە گوناهم
چۆن نوختە موقابیل بە ئەسەد گورگی لەجەر کەم

بێعەقڵییە بۆ من لە نەزەر عەسکەری ڕووتا
باسی غەلەبە و کەشمەکەشی فەوجی قەجەر کەم

بەهبەهـ چ نەویدێکە ئەگەر بێت و بڵێ من
ئیحسانە لە تەخسیری، بە دڵ سەرفی نەزەر کەم

«ناری» کە دڵی تاهیرە وەک جامی سکەندەر
حوسنی نییە دڵ هەمدەمی ئەنواعی خەتەر کەم

Kurdish_Poetry

٤٥٤٧

✓ ناری (1874 - 1943)

قەت لە ئادابی دوعا ئەم پیرە تەقسیری نییە
سا لەگەڵ تەقدیری خوا چی بکەم کە تەئسیری نییە

ویردی دڵ بێغایەت و پایانە وەک تەقسیری من
تا ئەبەد وەک عەفوی تۆ ئیمکانی تەحریری نییە

سیدقی مەزموونی کەلامم عەینی سوبحی سادقە
ئەو بە تەرزی ئاخری شەو کیزب و تەزویری نییە

حەیفە بۆ ئەربابی دەرکی غەزنەوی گاهێ بڵێن
جامیعی حیکمەت ئەیازە و حوسنی تەدبیری نییە

عاقڵ و فەرزانە هەر دەم وا لە قەیدی میحنەتا
شێت و بێپەروا لە دنیا باکی زنجیری نییە

گوڵ لەگەڵ خارا ڕەفیقی بولبولی دڵ بێ نەسیب
عیللەت و ئیشی خودا ئیشکالە تەفسیری نییە

سەیدی وەحشی دەستەمۆ بێ چاکە نەک سڵ کا بە هیچ
بازی تۆ ئیمڕۆ کە چونکە تابی نەخچیری نییە

گەردشی ئاخرزەمانە و شۆڕشی دەوری قەمەر
نوور و زوڵمەت بۆیە لای کەس فەرق و تەوفیری نییە

ئەهلی دانا قەت لە «ناری» ناگرێ هەرگیز غەڵەت
چونکە نەفسێکی ئەدیب و عاقڵ و ژیری نییە

Kurdish_Poetry

٤٤٤٦

 

✓ ناری (1874 - 1943)

سوورەتی یاسین کە وەسفی حەزرەتی لەولا دەکا
ئەهلی دڵ مايل بە جيلوەی سوورەتی تاها دەکا

خاکی بەر دەرگاهی قەسری گەر بەسەردا کا گەدا
هەر نەفەس نەفرەت لە تاجی قەيسەر و دارا دەکا

ئاسمان وەک مشتەری، هەر دەم بە ميزانی وەفا
کەسبی هەر شامێ بەيادی دەوڵەتی ئەسرا دەکا

گەر تەسەوور کا مەسيحی تەختی عەرشی ئەعزەمی
تا ئەبەد تەرکی بەيانی ڕەفعەتی عيسا دەکا

نووری عيشقی تۆ لەسەر تووری دڵی مووسا مەگەر
دای لەسەر سينەی بە شەوقی دڵ يەدی بەيزا دەکا

بۆ خەليلان گەر نەسيمی گوڵشەنی لوتفت ببێ
ناری نەمروودی بە سەحنەی جَنَّت الماوا دەکا

تاقی کيسرا بۆ بە بەرقی نووری حوسنی شەق نەبێ
سەيلی حوکمی ناری فارس زايل و ڕيسوا دەکا

ئەی حەبيبی خاليقی عالەم، لە ئادەم تا بە تۆ
ئەنبيا يەک يەک بەيانی حەزرەتی والا دەکا

نێرگسی مەستی سياهت، عەينی مازاغ البصر
شەمعی بێسايەی وجوودت شەرحی كرّمنا دەکا

ئادەمی خاکی بەسەر زومرەی مەلەکدا بێگومان
تۆی سەبەب نازش بە ڕوتبەی علم الأسما دەکا

کاشفی والليلـی توڕرەی پەرچەمی شەبڕەنگی تۆ
ئافتابی تەلعەتت تەفسيری والضحى دەکا

ئايەتی ميعراجی پايەی قابەقەوسەينت عەجەب
وەسفی ئيعزازت لە تەختی نازی أو أدنى دەکا

عەکسی ئەلفی قامەتی ئەبرۆتە گەر نون و القلم
سيدقی مەوزوونی کەلامت کەشفی ما أوحى دەکا

باوجوودی پڕتەوی ميهری جەماڵی ئەنوەرت
کێ خەياڵی زيبی قەسر و سايەيی طوبى دەکا

سەلسەبيلی لوتفی تۆ بێشک لە عەرسەی مەحشەرا
توشنەلەب، قانع، لە بادەی جامی أعطينا دەکا

چی لە دەوڵەت کا، ئەسيری بەندی عيشقی ئەحمەدی
عيشقی مەحموودی بە عاشق کەسبی ئيستيغنا دەکا

«ناريا» وەسفی جەلالی حەزرەتی خيرالبشر
کەی بە سەد دەفتەر هەتا مەحشەر بەشەر ئينشا دەکا

Kurdish_Poetry

٤٤٣٨

 

✓ ناری (1874 - 1943)

بە جیلوەی عەکسی تۆیە دڵ کە وا سەرمەست و خەندانە
بە یادی تۆ وەکوو تووتی، زوبانم شەککەرئەفشانە

بە شەوقی تۆیە مەسرووری، لە دووری تۆیە ڕەنجووری
گەهێ گەر خەندە پڕ لێوە، دەمێ گەر دیدە گریانە

ڕژا سەد دانە ئەشکی ئاڵی چاوی من بەسەر عەکسا
کە شایستەی نیساری سوورەتی تۆ لەعل و مەرجانە

بە ئیستقبالی تیمسالت حەیاتم هاتە سەر لێوم
کە ئیستقبالی قیبلەی من نیشانەی ئەهلی ئیمانە

بە ماچی حەرفی زەرفت سەرفی دەرد و وەزعی پیری بوو
مەگەر سەرچەشمەیی خامەت نموونەی ئاوی حەیوانە

حەسەدئەنگێزی جەمعی ئەهلی میسر و شاری بەغدایە
کە بێ ڕوویی زولەیخا بوو، مەقامی ماهی کەنعانە

عەزیزی بێئەساسی ڕەنجی غوربەت شاهی من نابێ
لە یووسف تۆ تەماشا کە چ بەحسی حەپس و زیندانە

ئەگەر گاهێ بە یادم کەی گەلێ موشکیل نییە چاوم
نەوازش عادەت و شێوەی نەتیجەی شاهی مەردانە

فەرەح هات و ئەلەم دەرچوو، جەفا ڕۆیی نەما ماتەم
بەڵێ ڕاکردنی ڕێوی لە شێری شەرزە ئاسانە

تەشەککور لازمە ئەوڕۆ، لەسەر «ناری» لەبۆ باری
کە تەختی دڵ ئیقامەتگاهی جیلوەی جانی جانانە

Kurdish_Poetry

٤٣٧٣

 

✓ ناری (1874 - 1943)

ئەگەر بێ خەرمەنی حوسنی بەسەر بێ
دەبێ دڵ بۆ زەکاتی ئەو بە سەر بێ

دەگا دەستم بە میعراجی ویسالی
لە ڕوویا گەر بە لەب شەققولقەمەر بێ

شەکەر وەختێ کە لافی لێوی لێ دا
چەنەی شەککەر شکا تا نەیشەکەر بێ

دەکا تەرکی خەیاڵی خاڵی لەیلا
ئەگەر مەجنوون لە حوسنی باخەبەر بێ

موتەووەل بوو سەری زوڵفی لە ڕوویا
بڕی، تا موختەسەر ڕێگەی نەزەر بێ

وەکوو بەهرامە تیری چاوی مەستی
کە وا نەمدی لە دڵ جارێ خەتەر بێ

لە گەنجی خەسرەوی جەم بێنیازم
ئەگەر دەستم کەمەربەندی کەمەر بێ

وەکوو من تۆبە ئەشکێنێ بە لێوی
خسووسەن گەر مەزەی ماچی لە سەر بێ

کەموکورتی بە عادەت چاکە ئەمڕۆ
غەزەل حوسنی لەوایە موختەسەر بێ

هونەرئامێزە «ناری» شیعرەکانت
مەگەر لای بێهونەر بێموعتەبەر بێ

Kurdish_Poetry

٤٣٧٠

 

✓ ناری (1874 - 1943)

• پێنجخشتەکی لەسەر غەزەلێکی حافز (1315 - 1390)

مەشهووری عامە ئیمڕۆ کە شۆخی جیلوەئارا
دڵی بردم بەجارێ، مەنفیم ئەکا لە شارا
سا چۆن نەکەم لەبۆ خۆم شیوەن بەبێ مودارا
دل می‌رود ز دستم صاحب دلان خدا را
دردا که راز پنهان خواهد شد آشکارا

لە داخی تۆیە چاوم کە بوو بە ڕوودی جەیحوون
بە تەرزی تۆ لە دڵما نەمدی لە ڕوبعی مەسکوون
غرووری شەڕفرۆشی تا کەی ئەکەی بە قانوون
ده روزه مهر گردون افسانه است و افسون
نیکی به جای یاران فرصت شمار یارا

خەم کۆ بووە لە دڵما بە تەرزی کێوی ئارێز
ماوم لە بەحری غەمدا هەم، بێتەکان و بێهێز
کوا هەمدەمێ دەرم کا لە گێژی میحنەتامێز
کشتی شکستگانیم ای باد شرطه برخیز
باشد که باز بینیم دیدار آشنا را

واعیز بە دڵ مەلوولم لە ڕیش و مێزەری زل
خوماری بادە بۆ من هەم زیبە هەم تەجەممول
ساقی بەیانە بێنە قەدەح بە گەردش و خول
در حلقه گل و مل خوش خواند دوش بلبل
هات الصبوح هبوا يا ايها السكارا

ناسیح نەسیحەتی من حیکایەتێکە بێسوود
بەس سەرزەنشتی من کە تۆ بیت و زاتی مەعبوود
«ناری» بە پەیڕەوی مەی دەگاتە گەنجی مەقسوود
«حافظ» به خود نپوشید این خرقه می‌آلود
ای شیخ پاک‌دامن معذور دار ما را

Kurdish_Poetry