٤٥٩٧

✓ دەنگی کوردی

  • دەنگ: عەدنان کەریم (1963)
  • شیعر: ئەخۆل (1911 - 1988)

دڵم هەر ئەو دڵەی جارانە ئێستاکەش ئەناڵێنێ
هەناسەی ساردی ناکامی لە سینەمدا ئەتاسێنێ

ئەگەر جوانیت سەرنجم ڕابکێشێ، مەگرە لێم چونکە
جەماڵت پەیکەری ڤینۆسی خوای جوانیش ئەجووڵێنێ

پەچەت لادە ببینم ڕووت ئەمن خۆ سەیری تۆ ناکەم
لە ڕووی تۆ تێ دەگەم یەزدان چلۆن نەخشێ ئەنەخشێنێ

کە تیشکی ڕۆژ ئەدا زاخاوی پرچی زەردی زێڕینت
لەلام قەوسوقەزەح هیچ ڕەونەق و شەوقێکی نامێنێ

تەمەن ڕوو بۆ خەزان ئەڕوا کەچی گەردوون ئەوا تازە
لە وێرانەی دڵا تۆوی گوڵی دڵداری ئەڕوێنێ

بە چەشنێ خۆشەویستی تۆ لە سینە و کەللەما چەسپە
مەگەر جامی ئەجەل ئەو تین و تاوەی لێ هەڵێنجێنێ

Kurdish_Poetry

٤٥٤٣

✓ ئەخۆل (1911 - 1988)

ئەوا ئاوا بوو ڕۆژی من ئیتر ژینم لە دنیا چی
لە هاتوچۆ و لە گیان و لە ناڵەی سوبح و شامم چی
کە کردم دیققەتی ئەبرۆی کەمان و تیری حازر بوو
بە تیرێ سینەمی کون کرد لە ئامان و دەخیلم چی

ئەوا کوشتوومی ئەو ماوە کەچی پێشم ئەڵێ ئەبلە
ئەوا ڕۆییم لە بەرچاوت لەپاش من عەیش و نۆشت چی
کە تۆ کوشتوومت قەدعەرعەر وە خوێنم تاقەماچێکە
بدە ببڕێتەوە ئاخر مەڵێ هەوڵ و کۆششت چی

شەهیدم من کەساسم من لە دنیای ڕوون بەریم ئینجا
کە من کوژراوی یارم بم لە جەوابی ڕەقیبم چی
ئەوا بەختم حەواڵەت کرد مەدەد یا ئەحمەدی کاکی
سەگی بەر قاپی تۆ بم من لە چوونی لای تەبیبم چی

وەرە قابیز بکێشە ڕۆحی «ئەحمەد» با نەجاتی بێ
لە ڕۆژێ سەد کەڕەت کوشتن لە تۆ زیاتر پەناهم چی

Kurdish_Poetry

٤٤٨٣

 

✓ ئەخۆل (1911 - 1988)

شێت و شەیدا بووم بە دووتا ڕۆح و ڕێحانم وەرە
بوومە کۆی نوورە لە ڕووتا حۆر و غیلمانم وەرە

هەر خەیاڵی تۆم لە دڵدا بوو بە تەهلیلە و زیکر
ڕۆژی قەبرم بێجەواب و سلبی ئیمانم وەرە

گێژووێژ و سام و بێهۆش چوومە سلکی وەحشیان
زیڕەزیڕم دێ وەکوو شێت شای سلێمانم وەرە

من برووسکەی چاوی سوورم هەر وەکوو ڕەعدی بەهار
خۆ کە گرمانم بە جارێ غەرقی بەحرانم وەرە

وا ڕەگی دێوانەکەم لێت هاتە جومبوش یەک کەڕەت
بۆ زیارەت وا خرۆشام پیری پیرانم وەرە

یەک شەماڵ هەڵکە بە زۆری هەوری هیجرم لابەرە
سایەقە و ئەستێرە دەرخە ماهی ئاسمانم وەرە

بۆ فەنایی لەشکری غەم تۆپی عەیش دابەستە لێی
نەعرەتەم با ئینتیهای بێ شوبهی لوقمانم وەرە

ڕوبێتن ئەسفەندیاری غوربەتی تۆم هاتە سەر
بۆ عیلاجی ئەم بەڵایەم نەسلی دەستانم وەرە

ئاگری کوورەی دەروونم ئاسمان کونکون ئەکا
بۆ شەرارە و تینی ئاگر بەحری عەممانم وەرە

گەر ئەتۆ چاری نەکەی هەر خوایە گەر چارەی بکا
زەلزەلە و لێشاوی فرمێسک سەددی تۆفانم وەرە

وا کە ئینگلیزی فیراقت قووەی تەیەرانی هات
بۆ سەرە و ژێر و زەبوون باڵۆنی ئەڵمانم وەرە

من کە منداڵێکی دۆینێم پیر و ئوفتادەم بەدەست
حەسرەت و جەور و سزاوە دەستەدامانم وەرە

حامي الحرمين ـە هەر کەس ڕوو لە خۆت و ماڵت کا
با خصوصي بێچارە «ئەحمەد» ڕوو لە دیوانم وەرە

Kurdish_Poetry

٤٢٧٦

 

✓ ئەخۆل (1911 - 1988)

هاتە سوێ دیسان برینم فیکری جارانت ئەکەم
هەر وەکوو مەجنوون بەدائیم زیکری لەیلانت ئەکەم

جێگەیی تیرێ کە لێت دام بوو بە ناسۆری برین
چاوەیەکی خوێنە ئێستاش عەرزی شوکرانت ئەکەم

هەر دوو چاوم کوێر بوو هێند گریام لە هیجرت بێڕەحم
هەر نەهاتی وەختە بمرم جان فیدای جانت ئەکەم

ئاخ لە کوێی؟ توخوا ئەوا هەر دوو گلێنەم دەرپەڕی
هەر دەڵێم ئەمڕۆ و سبەینێ خۆم بە قوربانت ئەکەم

ڕەنگە بێڕەحم و وەفا بی، زانەری حاڵم نەبی
وا لە خوێنا من ئەگەوزێم نەقڵی قورئانت ئەکەم

بۆ دەوای زەخم و برینم تۆزی خاکت مەڵهەمە
بێت و ڕابووری بە لاما عەبدی دامانت ئەکەم

زەحمەتە تا ڕۆژی مەحشەر ناوی تۆ ون کەم لە دڵ
قەترەفرمێسکی بەجۆگەم خەڵتی سیروانت ئەکەم

مەشریق و مەغریب ئەگەر پڕ کەن لە خونچە و دەستەگوڵ
هەر وەکوو بولبول لە یەک گوڵ شین و قەترانت ئەکەم

یەعنی کەعبەم بێتە بەردەست بەینی تۆ سەد ساڵ ببێ
بۆ تەوافی کەعبەکەت قەتعی بیابانت ئەکەم

بێت و بمری خوانەخواستە مەرگی من پێشت کەوێ
گەر هەزار ساڵ مابێ عومرم خۆم بە میوانت ئەکەم

ڕۆژی ڕاوەستان لە دەشتی مەحشەرا لێت موددەعیم
زوڵمی تۆ خوا حاکمێتی تووشی ناڵانت ئەکەم

من ئەمە ڕەفتوگفتمە ڕەئی ڕەوان و ڕاستمە
باوەڕیش ناکەی حەواڵەی کافرستانت ئەکەم

بۆ ڕەزای خوا و پێغەمبەر زەڕەیەک لوتفت ببێ
تا نەبم دەعواچی قیامت ڕوو بە یەزدانت ئەکەم

تۆ غەریبی یەک تەبیبی «ئەحمەدا» وا دەربەدەر
وا لە ئینسانی کە دەرچووی نەقلی حەیوانت ئەکەم

Kurdish_Poetry

٤٢١٤

 

✓ ئەخۆل (1911 - 1988)

بە دوو دیدەی حەسناتا ئەمن وێڵ و پەرێشانم
لە عەشقی زوڵفی قەترانت بەدائیم دیدەگریانم

بە شمشێری برۆکانت دڵم لەتلەت بووە ئاخر
کە دنیا دووشمنی من بێ بە هیچ جوزئێکی نازانم

خوا شمشێری خوێنڕێژی لە من لایەقی تۆ دیوە
وەرە قیمەی کە بەو قیرە دڵی پڕئێش و پڕژانم

بە یەک دەفعە لە دنیای ڕوون بەڕێم کە هەر وەکوو پووش بم
ئەگەر تۆ بمکوژی چونکە ڕەفیق حەشری شەهیدانم

چ مەدحێکت بکەم لایەق بە تۆ بێ من کە ساکن بم
بە ئیجراکردنی خەندەت غەریقی بەحری لەعلانم

ئەگەر خۆت لەتلەت و کوت کەی بە تۆ قەد ناکرێ مەدحی
ئەیا «ئەحمەد» کز و کوێری بە لاڵیشت کە نازانم

Kurdish_Poetry

٤١٨٦

 

✓  ئەخۆل (1911 - 1988)

هاتە سوێ دیسان برینم فیکری جارانت ئەکەم
هەر وەکوو مەجنوون بەدائیم زیکری لەیلانت ئەکەم

جێگەیی تیرێ کە لێت دام بوو بە ناسۆری برین
چاوەیەکی خوێنە ئێستاش عەرزی شوکرانت ئەکەم

هەر دوو چاوم کوێر بوو هێند گریام لە هیجرت بێڕەحم
هەر نەهاتی وەختە بمرم جان فیدای جانت ئەکەم

ئاخ لە کوێی؟ توخوا ئەوا هەر دوو گلێنەم دەرپەڕی!
هەر دەڵێم ئەمڕۆ و سبەینێ خۆم بەقوربانت ئەکەم

ڕەنگە بێڕەحم و وەفا بی، زانەری حاڵم نەبی!
وا لە خوێنا من ئەگەوزێم نەقڵی قورئانت ئەکەم

بۆ دەوای زەخم و برینم تۆزی خاکت مەڵهەمە
بێت و ڕابووری بەلاما عەبدی دامانت ئەکەم

زەحمەتە تا ڕۆژی مەحشەر ناوی تۆ ون کەم لە دڵ
قەترەفرمێسکی بەجۆگەم خەڵتی سیروانت ئەکەم

مەشریق و مەغریب ئەگەر پڕ کەن لە خونچە و دەستەگوڵ
هەر وەکوو بولبول لە یەک گوڵ شین و قەترانت ئەکەم

یەعنی کەعبەم بێتە بەردەست بەینی تۆ سەد ساڵ ببێ
بۆ تەوافی کەعبەکەت قەتعی بیابانت ئەکەم

بێت و بمری خوانەخواستە مەرگی من پیشت کەوێ
گەر هەزار ساڵ مابێ عومرم خۆم بە میوانت ئەکەم

ڕۆژی ڕاوەستان لە دەشتی مەحشەرا لێت موددەعیم
زوڵمی تۆ خوا حاکمێتی تووشی ناڵانت ئەکەم

من ئەمە ڕەفت و گفتمە ڕەئی ڕەوان و ڕاستمە
باوەڕیش ناکەی حەواڵەی کافرستانت ئەکەم

بۆ ڕەزای خوا و پێغەمبەر زەڕەیەک لوتفت ببێ
تا نەبم دەعواچی قیامت ڕوو بە یەزدانت ئەکەم

تۆ غەریبی یەک تەبیبی «ئەحمەدا» وا دەربەدەر
وا لە ئینسانی کە دەرچووی نەقلی حەیوانت ئەکەم

Kurdish_Poetry

٤١٧٦

 

✓ ئەخۆل (1911 - 1988)

وێڵ و سەرگەردانی دولبەر شێت و شەیدایی سەمەن
ماڵ و سەر قوربانی دولبەر گیان بە فیدایی سەمەن

گەر نەکەن باوەڕ بە دولبەر سوێند بەوی تریان ئەخۆم
سا بەحەققی ئایینەی سەر کوڵم و گۆنایی سەمەن

ڕەش بووە جەرگم بەوێنەی خاڵەکەی دولبەر تەواو
پێچ ئەخۆم وەک حەڵقەیی کاکۆڵی تاتایی سەمەن

کوشتمی دولبەر بە داخ و بۆ ئەوەی بژیێمەوە
یەک نەزەر بەسمە لە لوتفی وەک مەسیحایی سەمەن

پەرچەمی دولبەر ڕەشە بۆیە جیهان نیوەی شەوە
ڕۆژە وەختێکیش کە دەرکەوت ڕوویی زیبایی سەمەن

با لەتاو دولبەر زەلیل بێ دیدەکەم هەڵدێتەوە
گەر وەکوو تەرسا پەنا بەرمە کڵیسایی سەمەن

جەژنە وا دولبەر سبەینێ ئەمکەنە قوربانی تۆ
گەر خودا نەمخاتە بەر نووری تەجەللایی سەمەن

بولبولی دڵ چۆن تەوانای شیوەنی دوو گوڵ ئەکا
گاهێ گاهێ شینی دولبەر گاهـ واوەیلایی سەمەن

وا بە سەوداوە ئەناڵم چەرخی گەردوون ڕەحمەتێ
یا ویسال و ماچی دولبەر یا شەکیبایی سەمەن

Kurdish_Poetry

٤٠٦٧

 

✓ پەروانە

  • ئەخۆل (1911 - 1988)

هەتا ماوم لە دنیادا وەکوو دێوانە وێڵی تۆم
کە تۆ وەک شەمعی دەوران و منیش پەروانەئاساتم

  • وەفایی (1844 - 1902)

مەنعی سووتانم مەفەرموو با وجوودی ئەو جەماڵە
پیشەیی پەروانە هەر سووتانە تا شەوقی چرا بێ

  • مەحوی (1836 - 1906)

زووبانی حاڵی پەروانە لە وەختی سووتنا دەیوت:
کەسێ واریسمە وەک من بێ، لە عشقا خۆ بسووتێنێ

  • حاجی قادری کۆیی (1816 - 1897)

شەو لە بەزمی دولبەرم بەم تەعنە وا سووتاندمی
چاوی دا پەروانە فەرمووی عاشقی هەر وا دەبێ

  • کەمالی (1886 - 1974)

ڕەفیقی حەزرەتی پەروانەم ئێستا من لە ڕێی عەشقا
بە قیژە و قیڕەقیڕ بولبول مەحاڵە بێ بە هاودەردم

Kurdish_Poetry

٤٠٥٧

 

✓ ئەخۆل (1911 - 1988)

نازەنین! ئەی نەوڕەسیدە! دولبەرا! شەیدایی تۆم
زەرد و بێڕەنگ و زەعیفی ئەو قەد و سیمایی تۆم

چاوی گەش ئەبرۆیی ڕەش ئەو گەردنەت چەشنی بلوور
قوڕبەسەر دائیمی عەوداڵ خاڵەکەی لاچاوی تۆم

دەربەدەر ڕیسوا و پەرێشان بوومە سەرگەردانی تۆ
بێ کفن، بێ قەبر و ئەلحەد بێ ئەجەل نێژراوی تۆم

ئەی عەجەبشۆخی چە شۆخی لێو لەسەر لێو لا مەبە
خوێن سەرڕێژە لا بدە لێم پێم مەڵێ مینایی تۆم

تۆ چە باکت بێ ئەی کە دائیم ڕمی برژانگت ببێ
زوڵفی شەڕانیت ئەڵێ پێم تۆ شنەی خوێناوی تۆم

بای شەماڵ ڕوحم فیدات بێ ڕووت بدە بەر ڕوومەتی
بەڵکوو ڕووم بێ پێی بڵێم من عاشق و شەیدایی تۆم

بای شەماڵ وەک شاهی مەردان شەرحی یارم بۆ بکە
تاکوو ئەمرم هەر غوڵامی سروەکەی بێناوی تۆم

جوملە ئەعساب و دەمارم وا خەریکە وشک ئەبێ
بەم پەرێشانحاڵەوە کاڵەدڕ پێناوی تۆم

گەر قبووڵم کەی بە خادیم عەبدی بەر دەرگاکەتم
گەرچی دائیم دەسبەسینە و تاعەتی فەرمانی تۆم

تالعی مەجنوونە «ئەحمەد» دڵ وەکوو ئاتەشکەدە
ئەی سەنەم ئەی لات و عوزات من پرستی ناوی تۆم

Kurdish_Poetry

٣٩٨٦

 

✓ ئەخۆل (1911 - 1988)

مەراقی وا لە دڵمایە هەتا قیامەت ئیتر بەسمە
لە حەشریشا منم داعی ئەویش شاهید ئیتر بەسمە

کە خوێنڕژاوی ناحەقم لە دونیای ڕوون و بەربادا
بە بەرگی سووری خوێنینم شەهیدێکم ئیتر بەسمە

بەڕاستی پێت ئەڵێم ئەی یار بکە باوەڕ تو بی قورئان
لە باتی خوێنی خۆم والله غوباری پێت ئیتر بەسمە

بە زاتی یاری بێچوون مەمکوژە توخوا بکە ڕەحمێ
ئەوەندە دێمە بەر قاپت لەوێ بم من ئیتر بەسمە

بە زۆری تێ مەگە قوربان کە هار و شێت و شەیدا بووم
لەبەر ئەو دەرکەیی تۆدا ئەگەر بمرم ئیتر بەسمە

لە قەبرا بم بە سەیوانا ئەگەر هات و ڕابوردی
لەپاش مردن ئەبم زیندوو ئەویش کەی تۆ ئیتر بەسمە

بە چاوپێکەوتنی ڕووی تۆ وەکوو شاهی سلێمانم
لەسەر تەختی ئەوم ساحێبنگینیشتم، ئیتر بەسمە

بە «ئەحمەد» تۆ بکە ڕەحمێ ئەلا ئەی شەمسی دەورانم
بە غەیری خواپەرستی تۆم گزنگت بووم ئیتر بەسمە

Kurdish_Poetry