✓ هەژار (1921 - 1991)
پێشمەرگەم و بۆ ڕزگاری نیشتمانم لە خەباتم
دوژمن هەرچەند بەهێزیش بێ دەبێ دەرچێ لە وڵاتم
گوللەتۆپ و بۆمبا و ئاگر کار لە بیر و بڕوا ناکەن
ماڵ و سەر و خوێن و گیانم قوربانی ئەم ئاو و خاکەن
زۆر لەمێژە کورد ئەکوژرێ، لە مەیداندا خوێنی دەڕژێ
شار و گوندی وێران دەکرێ، مێشکی کیژ و لاوی دەپژێ
بەڵام لاوی کورد لە مردن سڵ ناکات و خۆڕاگرە
بیر و بڕوای کوردایەتی بۆ گیانی دوژمن ئاگرە
✓ هەژار (1921 - 1991)
هەر کەس ساز و ڕووت هەر چی شک دەبا
جێژنان بۆ ئاغا دیارییەک دەبا
من کە دوعاگۆم دوعایە دیاریم
هەر ئەمەی تێدا حوجرەی هەژاریم
جێژنت پیرۆز بێ، پیرۆزە سایە
لە خودای بەرز و مەزنم تەمایە
تا دەفەی دەروێش دەبێتە فڕۆک
تا هەموو شاعیر دەبن ساز و کۆک
هەتا زەرگ و سیخ دەبێتە بڕنوو
تا ئاغا دەبن بێکیبر و خۆشخوو
تا کورد دەبنە یەک، هەموو دەخوێنن
خۆ لەژێر باری دیلی دەردێنن
تۆ هەر بمێنی بە ژیانی شیرین
تا هەزار «هەژار» لە سایەت بژین
✓ دەنگی کوردی
مزگێنی دا بە سروە بای بەهاری
وا هاتەوە نەورۆزی کوردەواری
بە تیشکە تێک شکا سوپای کڕێوە
هەواری ڕۆژ گەیشتە خاکەلێوە
فەرمان درا بە سەوزە سەر هەڵێنێ
چیدی لە بەندی خاکی ڕەش نەمێنێ
با دەرکەون، کوڵ و کەسەر بنێژن
با ڕۆژی ڕزگاری بکەن بە جێژن
شەماڵ، گەواڵ گەواڵ هەور بنێرێ
ئاهەنگ و بەزمی جەژنی پێ بسپێرێ
هەور لە دەشت و شیو و پۆپەشاخان
کردی بە تۆپتەقاندن و چراخان
شەماڵە، گاڵەگاڵیەتی و لە کارە
هەڵگرنەوە شاباشی شای بەهارە
✓ هەژار (1921 - 1991)
سیخوار خۆی نواند لەبەر پەساران
سەرما هات، دڕا بەرگی هەژاران
نا نا، تۆ مانگی دڵخۆشی و شادی
تێتدا هەڵکرا ئاڵای ئازادی
ڕێبەندان گەرچی ڕێگەبەندانی
گلێنەی چاوی گەلی کوردانی
لەنێو مانگاندا جوان و ڕووسووری
لە تۆدا کرا جێژنی جومهووری
✓ هێمن (1921 - 1986)
ڕۆژی بیست و شەشی سەرماوەز ئاڵای کوردستان لە مەهاباد هەڵکرا و ڕۆژی دووی ڕێبەندانی ١٣٢٤ کۆماری کوردستان دامەزرا. من نامەوێ لەو بارەوە بدوێم چونکە زۆری باس کراوە و تەنیا دەڵێم من لەو ڕۆژە پیرۆزانەدا بەشداربووم و شیعرم خوێندەوە.
پاش #_دووی_ڕێبەندان و پێکهاتنی کۆماری کوردستان کوردەکانی پارچەکانی تری کوردستان ڕوویان لە مەهاباد کرد و من و هەژار لەگەڵ هەموو پیاوە بەناوبانگەکان پێوەندیی دۆستایەتیمان دامەزراند. مامۆستا قانیعیشم ناسی و لە ئەزموونی ئەدەبیی ئەویش کەڵکم وەرگرت. زۆرم بیرەوەریی خۆش لە هاونشینیی مامۆستا قانیع هەیە کە بەداخەوە لێرەدا مەجالی گێڕانەوەیان نییە.
✓ هەژار (1921 - 1991)
لە نیسکێنە و لە ساوار پڕ کرا زگ‌ها هەتا مل‌ها
برنج هەرزان ببوو ئەووەل ولی افتاد مشکل‌ها
کە دیزەی کەشکەکی هێنا و سەری لاگرت کە بانووی ماڵ
ز تاب قوڵتی هەڵمینش چه خون افتاد در دل‌ها
مەلا و شێخ هەرچی فەرموویان لە باسی خواردنا ڕاستە
که سائل بی‌خبر نبود ز راه و رسم منزل‌ها
پەتاتەخۆرەکان با ڕێک کەوین و چاری زگمان کەین
کجا دانند حال ما پڵاوخۆران و زگزل‌ها
چ مەولوودێکە کردی حاجی سەگباب هێشتە هەر برسیم
تەرەس فریاد می‌دارد که به‌ربه‌ندید مەنجەل‌ها
لەسەر یاپراغ زگیشت هەڵدڕن سنگ بێنە پێش «حافظ»
متی ما تلق من تهوی دع الدنيا و امهلها
✓ هەژار (1921 - 1991)
پێشی من و تۆش ڕۆژ و شەوێک بوون کاکە
گەردوون لە گەڕانا بوو وەکوو ئێستاکە
لەم سەرزەوییە لە هەرجێ پێ وەگوێزی
خۆڵ و گڵی چەند چاو و دڵە ئەو خاکە
پیش از من و تو لیل و نهاری بوده است
گردنده فلک نیز بکاری بوده است
هرجا که قدم نهی تو بر روی زمین
آن مردمک چشم‌نگاری بوده است
✓ هەژار (1921 - 1991)
چاومەستە! دە هەستە بێرە لام خونچەگوڵم
ماچم دەیە، بمدوێنە، مەشکێنە دڵم
لەم دەفری مەیەت کاسەیەکم بۆ تێ کە
تا نەبوە بە دەفر و کاسە و گۆزە گڵم
تا چند اسیر عقل هر روزه شویم
در دهر چه صد ساله چه یکروزه شویم
در ده تو بکاسه می از آن پیش که ما
در کارگه کوزه‌گران کوزه شویم
✓ هەژار (1921 - 1991)
تۆ بڕوانە!
هەموو شتی ئەم جیهانە
ئەگەر سڕە، ئەگەر چڕە
ئەگەر واڵا، ئەگەر پڕە
گشتی خڕە.
مانگ و خۆر، زەوی، ئەستێرە
هەزار هێندەی تر بژمێرە
ئاتۆم، گلووی خوێن، تۆم و بەر
بژمێرە لە هەژمار بەدەر
گەر بەپەلەن، گەر لەسەرخۆن
جەغزاوجەغز دێن و دەڕۆن
خاک و ئاو بە شار و دێوە
ئەگەر دەشتە، ئەگەر کێوە
ئەگەر گیا، ئەگەر گیاندارە
شەو و ڕۆژ، سبە و ئێوارە
هەموو دەم و کات و ساتێک
هەموو چاخێک، هەموو کاتێک
بە ساڵ، بە مانگ، بە ڕۆ، بە شەو
جەغزاوجەغز کەوتوونە ڕەو
ڕوو بە هەتاوی خۆرێکن
گشتیان لە خولدان جۆرێکن
✓ هەژار (1921 - 1991)
- ژین لە چییە؟
- ئاوێک، تۆوێک
تۆمی گیایەک لەژێر خاکا، زۆر هەڵناکا
سەر دەردێنێ، شین دەنوینێ
بەخۆدا دێ، دەبێتە چڵ، دەبێتە گوڵ
نەمام دەبێ بە شەنگەدار
گەڵایە، لکە، میوە و بار
پیر دەبێ، وشک ئەبێ، ئەپوێ
لە تۆوەکەی هی تر دەڕوێ
✓ دەنگی کوردی
دەنگ:
شیعر: هەژار (1921 - 1991)
کوردستان ئەی نیشتمانم
هێزی دڵ، ئارامی گیانم
جێی سەربڵندی و شانازی
تا دڵ دەخوازێ دڵخوازی
گوڵی پشکوتووی بێ پاییز
سیس نابی و ناوەری هەرگیز
مێشکم، هەستم، بیرم، ژینم
بۆ تۆن ئەی گیانی شیرینم
تا زیندووم هەر تۆی مەبەستم
خۆشم دەوێی دەتپەرەستم
بشمرم لەشی بە گڵ بوو
دەڕوێنێ چەند گوڵ و دڕوو
گوڵم بۆ دەستی دڵدارت
چقڵم بۆ چاوی بەدکارت
گیانیش دەفڕێتە عاسمانت
ئەوسا تێر دەکا سەیرانت
ڤەژینبوکس