٤٤٦٤

 

✓ زاری (1905 - 1982)

لە باغی عالەما سەروێ نەزیری قامەتی ڕەعنات
نەبوو نابێت و نایابە گوڵێ وەک تەلعەتی زیبات

بە چی تەشبیهی ڕوخسارت بکا شاعیر لە جوانیدا
کە ئەم خورشیدە عالەمتابە شێوەی حوسنی تۆ نادات

بە هەر جوانێ کە تەشبیهت ئەکەم تەبعەن پەشیمانم
کە هۆشم غەیری تۆ جوانتر لە تۆ لێم ڕوونە دەس ناخات

سەلیقەی پێ دەوێ و هۆنینەوەی دوڕ تاکوو لایق بێ
دڵئارامی جەماڵت ئەی دڵئارامم زیاتر کات

بە ئەوسافی جەماڵی دڵبەرت گەرچی خەیاڵاتم
گەلێ سەرگەرمە وەک پێویستە دەستی قودرەتی ناگات

لە سارایەکی بێداروگیاهـ و گەرم و بێئاوا
ئیرادەی حەق وەها بوو جَنَّةُ الْمَأْوَىٰ ـیێ بەرپا کات

بە ڕەحمی بێحەدی تۆی کردە تووبای ئەو گوڵستانە
لە سێبەرتا کە جسمانی و ڕۆحانی پشوویێ بات

بەڵێ تاجی سەعادەت سەرئەنێ هەر کەس لە دنیادا
بە فەرموودەی سەحیح و پڕ لە دڵسۆزیت بڕوا کات

درێغە حەسرەتە ئێشە پەشیمانی و بەدبەختی
لە ئایینی سەحیحی پاک و ڕووناکت کەسێ لادات

کە تۆ بەم جۆرە شەمعی عیففەت و فەزڵ و کەماڵاتی
لە دەورت با وەکوو پەروانە دڵ ئاور لە خۆ بەردات

ئەبێ ئاوی حەیاتی واقیعی فەرمایشی تۆ بێ
بە دڵ هەر کەس وەری بگرێت و بێتەردید نۆشی کات

ئەبووبەکرێکە الْأَتْقَى نیشانی ئیمتیازی ئەو
ابوحفص ـێکه لَوْ كَانَ مەقامی ئەو ئەکا ئیسبات

بە فەرموودەی ئەتۆ هەر کەس نەکا ڕەفتار و مونکیر بێ
ئەبووجەهلێکە پاماڵی شەپۆلی قەهری سەیلئاسات

ئەحەد ناوی بە ئەحمەد بردووی ئیدی ئەمن چ بڵێم
چرانەوتی لەگەڵ خورشیدی تابانا ئەبێ چ بکات

لە اِقرَا بِاسمِ رَبِّكَ گەر بە دیدەی هۆش بڕوانین
 چەندە ئەم شاگردە مەحبووبە و کریم الذات

لە تیکراری بخوێنە رَبُّكَ الاَكرَم نمایانە
کە بۆ غەیری ئەو ئەم تەعلیمە پڕتەعزیمە دەس نادات

حەڕا بوو مەدرەسەی مەخسووسی ئەم تەڵقینە چون لەودا
پەیامی دڵپەزێر و پاکی بۆ پێغەمبەری سەر هات

أَلَمْ نَشْرَحْ بەشارەت بۆ تلووعی ڕۆژی عیرفانت
فَتَرضَي مژدە بۆ بەرزی مەقامی خولقەتی والات

لە بەحری عَلَّمَ الاِنسان ئەوندەت جورعەنۆشی کرد
لە لەوحی سینەتا سابت نە کوللی بەڵکوو جزئيات

بە جەووادی ئەتۆ هەوری بەهاری بێگۆمان نابێ
بە جەززابی کەلامی دڵبەرت سەد کارەبا ناگات

بەهاری دەعوەتت مایەی سرووری دۆستانت وەک
قیامی قُمْ فَأَنذِرْ ئاوری بەردا دڵی ئەعدات

بە تێغی تیژی وەحدەت ڕیشەیی شیرکت وەها پەی کرد
هوبەل بێقەدر و قیمەت وەک مەنات و لات و عوززا مات

بتان و بتپەرستانی بە جارێ کردە پەندی عام
ڕەوییەی جوان و ئەخلاقی پەسەند و عادەتی ئەعلات

من و ئەم وەسفە؟ حاشا! چۆن ئەکا مێشوولە عەنقایی؟
دوڕی ئەم بەحرە غەوواسی ئەوێ بتوانێ دەستی خات

بە گیان و دڵ ئەپاڕێمۆ لە قاپی ڕەحمەتی یەزدان
بە دیداری موشەڕڕەف بم بە ماچی خاکی بەردەرگات

بە برژانگم بماڵم خاکی ئەو ڕێگە کە پێت لێ نا
بە ئەلتافی ئیلاهی چاوەڕێم ئەم فرسەتەم پێ بات

بە خۆمم وت ئەمانە بۆ بڵێم ئایا لە ڕووی هەڵدێ
سەگی خوێڕی لە خاوەنماڵ نان و ئاوی داوا کات؟!

پەزیرایی جەنابی تۆیە أَعْطَيْنَاكَ الْكَوْثَر
هُوَ الْأَبْتَر نیشانەی نەگبەتی بۆ دوژمنی بەدخوات

لە تۆدا کۆیە هەر خاسییەتێ مەحبووب و مەرغووبە
لەمە زیاتر چ نازانم فیکر ئەم دەشتە تەی ناکات

بە حوسنی سووڕەت و سیرەت لە مەوجوودات مومتازی
بەڵێ ئەسڵ و وجوودی تۆ و فەرعی تۆیە مەوجوودات

بە دوو دەستی ڕجا داوێنی لوتف و هیممەتت ئەگرم
کە تۆ دەسگیری بێتەقسیری بۆ ئەحیا و بۆ ئەموات

ئەڵێم ئەی شاسەواری عەرسەیی بەدر و حونەین و فەتح
ئەڵێم ئەی نووری دیدەی ئەنبیا ئەی ساحیبی ئایات

بە زاری هاتم و خۆم خستە ئاستانەی جەوانمەردیت
غەنی نابێ لە سفرەی نیعمەتی موحتاج بێبەش کات

لە عالەمدا منم یەک زەڕڕە هیواداری ڕەحمەت چون
خەڵاتی رَحْمَةً لِّلْعَالَمِين ئەی شاهـ بۆ تۆ هات

ئیلاهی بەرمەدە دەستم لە دەستی ئەم تکاکارە
کە بەر لەو ڕۆژی سەختی کەس تکا بۆ هیچ کەس ناکات

لە بەحری بێکەناری ڕەحمەتت لافاوی بێوشکاو
بڕێژە سەر وجوودی خۆی و ئالی هەر دەقیقە و کات

مەگەر خەللاقی ئەو دانا بە ئەخلاقی حەمیدی بێ
زبانی لاڵی تۆ «زاری» ژماری وەسفی ئەو ناکات

Kurdish_Poetry

٤٤٦١

 

✓ زاری (1905 - 1982)

ئەی ساحیبانی دین، برایانی موسلیمین
وا مانگی ڕۆژوو هات بەرەو پیری با بچین

مێهمانە، قەدری واجبە لەسەر موکەللیفان
بە زیکر و فیکر و تاعەتی مەولایی عالەمین

مانگی نزوولی ڕەحمەتی پەروەردگاری عالەمە
مانگی قبووڵی عوزر و تۆبەیە بۆ جەمعی تائیبین

ئەم مانگە هەر ئەو مانگەیە کەلامی خودا لەوا
نازڵ بووە سەر حەزرەتی سەرداری موڕسەلین

ئەم مانگە هەر ئەو مانگەیە کە حەربی بەدر لەوا
کرا و بوو بەدری منەووەر هیلالی دین

دارای شەوی قەدرە کە باڵاترە جەزای
لە یەک هەزار مانگ عیباداتی عابیدین

فریشتەکانی ئاسمانی ئەو شەوە بە ئیزنی
خودای گەورە لەگەڵ ڕۆح دێنە سەر زەمین

مەشغووڵی تاعەت و حەمد و سەنای زاتی پاک
خودان تا بەیان لەگەڵ جەمعی ساڵحین

هەستن لە خەوی غەفڵەت و بێدار ببنەوە
بێنۆ کە عەبدی خودا بین و غوڵامی هەوا نەبین

ئەم نەقدی عومرە حەیفە کە بێهوودە بگوزەرێ
تۆشەی نەجات واجبە ئەمڕۆکە هەڵگرین

یادێ لە مەرگ و قەبر و سوئالات و خۆفی ڕۆژ
حەساب بۆ نەکەین مەگەر ئێمە نامرین؟

بۆ ڕاهی وا درێژ و پێچپێچ و پڕخەتەر
بێ فکری تۆشە قەت نییە ئینسانی دووربین

تا عومر باقییە کارێ بکەن کە بێعەمەڵ
نەدراوە بە کەس وەعدەیێ بۆ جەننەتی بەرین

کەشتی نەجات چاکەیە، نەک کردەوەی قەبێح
ڕۆژی عوبووری خەلق لە دەریای ئاتەشین

بێنۆ بچینە دایرەی ئەم دینە حەققە با
ئەهلی بەهەشت بین و جەحیم و سەقەر نەچین

بەم ڕێگە ڕاسەدا خودا بە ڕەهبەری ڕەسووڵ
بمانبە ناو مەنزڵی بێخۆفی آمنين

بۆ تۆیە نوێژ و تاعەت و مەرگ و حەیاتمان
اياك نعبد یا ڕەببی و اياك نستعين

بێغیرەتییە  «زاری» تەنەففور لە دیانەت
بۆ ئێمە ئەگەر پەیڕەوی دینی موحەممەدین

Kurdish_Poetry

٤٤٤٩

 

✓ زاری (1905 - 1982)

غوباری خاکی ڕێگەت تاجە بۆ سەر
لە سایەی تۆوە دڵ کانێکە گەوهەر

فەقیرێکم پەناگرتوو بە زاتت
لە ئێستاوە هەتاکوو ڕۆژی مەحشەر

کە ناوت رحمةً للعالمين ـە
بە قوربانت ئەکەم گیان و دڵ و سەر

دەمی بێ ناوی تۆ جسمێکە بێڕۆح
دڵی بێ مەیلی تۆ دارێکە بێبەر

تکاکار و تکاگیراوی حەشری
بە تۆ دریا وەسیلە و ئاوی کەوسەر

هەموو پێغەمبەرانی گەورە یەک یەک
لەژێر بەیداخی تۆدایە سەراسەر

شکۆفەی باغەکانی جەننەتی عەدن
بە خاکی شاری تۆ نابێ بەرابەر

بە گەردی بەخششت ناگەن ئەمیران
ببەخشن گەر وەک ئەو کێوانە گەوهەر

لە ئاسانەی جەلال و شەوکەتتدا
گەدایێ ملکەچن خاقان و قەیسەر

گەداکانی وڵاتی ئێوە نادەن
فەقیری خۆ بە سەد تاجی سکەندەر

لە تۆ داوا ئەکا «زاری» مورادی
کە هەر تۆ شک ئەبا بۆ ڕێگە ڕەهبەر

Kurdish_Poetry

٤٤٣٣

 

✓ زاری (1905 - 1982)

یادت دێوانەی کردم نەما سەبر و قەرارم
مردم نەهاتی جارێ، بپرسی حاڵی زارم

دووریت عەزابی ئەلیم، وەسڵت جەنناتی نەعیم
عالەم هەموو ئەزانێ ئەتۆی بەهەشت و نارم

لە سایەی چاوی کاڵ و دوو ئەبرۆی وەک مێحرابت
دەمێ ئیمامی تەکیە، دەمێ دێوانەی شارم

کە ڕووم لێ وەرئەگێڕی ڕۆژم لێ ئەبێ بە شەو
وەختم بێ تۆ هەر شەوە، وەسڵی تۆیە نەهارم

کارم چییە بە سەحرا، بە سەیری باغ و بێسان
دیداری تۆیە باغم، گوڵستانم، گوڵزارم

ڕووت وەرگێڕە بەم لاوە، نووری چاوم نەماوە
بەڵکوو ڕۆشن بێتەوە، دیدەی تاریک و تارم

لەو ڕۆژەوە بە پەرچەم ڕۆژی ڕوخسارت پۆشی
دەگاتە بانی فەلەک سەدای شین و هاوارم

تەکان مەدە بە زولفان بۆ گرتنی دڵی من
بەر لەوە بێمە دنیا، بەو داوە گرفتارم

بۆ کوشتنی حەریفان وەختێ دەکا ئیشارە
هەزارێ بێگیان ئەکا بە یەک عیشوە نیگارم

مردوو ئەوەیە ڕیشەی جەرگی نەبڕێ پەیکانت
زیندوو منم سەرتاپا، بەو تیرە بریندارم

نازی چاوان ئەمکوژێ هەموو ڕۆژێ سەد دەفعە
چی ئەبێ لەعلی لەبت جارێ بکا تیمارم

قووەم نەماوە بێم بێ پێ لەسەر چاوم دانێ
بەڵکوو موشەڕەف ببێ بە خاکی پات، ڕوخسارم

نامدوێنێ لێم بەقینە، ئاهی دەروون بەتینە
وەڕەزم، هەراس لەم ژینە، لە حالی دڵ بێزارم

قەدت داری تووبایە، عالەمی لە بندایە
ڕێم دە بێمە ئەو سایە، گەدام، ڕووتم، هەژارم

میوەی داری وەفایە، غونچەی باغی سەفایە
«زاری» خاکی ئاسانەی شفایە بۆ ئازارم

Kurdish_Poetry

٤٤١٥

 

✓ دەنگی کوردی

  • دەنگ: عەدنان کەریم  (1963) 
  • زاری (1905 - 1982)

تاقەتی بولبول لە حەد دەرچوو خودا بۆ گوڵ نەهات
مەرهەمی ئێش و فیراق و دەردەکانی دڵ نەهات

وا لە تاریکی شەوی هیجر و قوڕاوی مەینەتا
ماتڵم، بۆ ڕۆشنایی ئەختەری کامڵ نەهات

ئینتزاری خۆشە بۆ عاشق بەئوممێدی ویسال
مردم و ئارامی قەلبی زار و بێحاسڵ نەهات

تا لە پووشی دڵ گڕی شەوقی جەماڵت بەرنەبوو
مەنجەڵی سینەم بە زووخاڵی جیایی کوڵ نەهات

بۆ نەکەم شیوەن لەلای ئەو شۆخەوە تا ئەم دەمه
موژدەیێ بۆ ئیمتینانی قەلبی بێتامڵ نەهات

خۆ لەژێر بەفری فیراقا پووشی وشکی تەن ڕزا
ئەی خودا چ بکەم بەهاری عومری بێحاسڵ نەهات

قوڕ بە سەردا بۆ نەکەم لەو ڕۆژەوە دنیا هەیە
کاری هیچ کەس «زارییا» وەک کاری تۆ موشکڵ نەهات

Kurdish_Poetry

٤٣٨٤

 

✓ زاری (1905 - 1982)

خۆشە پێم شیددەت بسێنێ دەمبەدەم خوێنی جگەر
بەڵکوو ڕۆژێ بۆ مداوا ئەو تەبیبەم بێتە سەر

خاکی ڕێگاکەی بە برژانگم ئەماڵم تا نەگا
وەختی هاتوچۆ لە خار و خەس بە دامانی زەرەر

سورمەیێ بۆ بینشی چاوانی من دەس ناکەوێ
چاکتر لەو خاکە ئەو پاکە بەسەریا کا گوزەر

غونچە بۆ بینینی ڕوخساری کە چاوی هەڵبڕی
وا خەجاڵەت بوو بە شێتی کێو و هەردی گرتە بەر

حەسرەتی حوسنی وەکوو ئاور لە جەستەی بەر بووە
شەمع بۆیە وا ئەسووتێ ئەووەڵی شەو تا سەحەر

تۆ کە سۆزێکت لە شەوقی شەم لە خاتردا نییە
مەنعی پەروانە لە سۆزش بۆ ئەکەی ئەی بێخەبەر

وا خەیاڵی حاڵی ڕوخساری پەشێوی کردووم
نیمە فکر و بیر و هۆشی ئیمتیازی پا لە سەر

چون تەوافی کەعبەیی دیدارە ئاواتم ئەڵێم
من چ دەربەستم کە سەد دەردی گرانم بێتە بەر

«زاریا» بێ ڕەنج گەنجی ئارەزوو دەس ناکەوێ
خەرمەنی مەقسوود کەی دەس کەوتووە بێ دەردەسەر

Kurdish_Poetry

٢٤٩٥

 

✓ زاری

هەتا کەی تاسەخوارت بم هەتا کەی ئینتزارت بم 
هەتا کەی بێقەراری هیجرەتی وەک ژاری مارت بم

© WWW.Telegram.Me/Kurdish_Poetry

١٩٩٩

 

✓ زاری

وا مەزانە خادمێکی غایبم هەر جێ ئەچی
سایەبانی سەروی قەددت ڕۆحی لێقەوماومە

© WWW.Telegram.Me/Kurdish_Poetry

١٥٢٦

تا له ‌بەرچاوی، مقامت سەر گلێنەی چاومە
گەر لە بەرچاوم نەبی، جێگەت دڵی فەوتاومه

گەردی ئاهم بۆ ئەوەی نەگرێت دامانی کەوات
ئاوپاشی ڕێ، وەزیفەی چاوی پڕخوێناومە

وا مەزانە خادمێکی غایبم هەر جێ ئەچی
سایەبانی سەروی قەددت ڕۆحی لێقەوماومە

دوێ لە باغا تووشی گوڵ بووم وتی: چۆنی؟ وتم:
بولبولی تۆ مات، سۆزی خاتری شێواومە

پێ وتم بۆ واسەری خۆڵاوییە دڵبەر، وتم
وەی لە دووری شەمعی ڕوخسارت قوڕە پێواومە

لەم بیابانی فیراق و شارەزووری هیجرەدا
ڕوئیەتی بەرقی جەماڵت شەربەت و بەفراومە

[زاری] شێوا بوو وەلێ هوشیارە ئێستاکە گەلێ
چونکە شەوقت هەمدەمی ئەقڵی پەری لێ داومە


زاری

 

١٤٤٥

بە دوو زوڵفی کەمەندئاسا ڕەگی دڵمت لە بێخ هەڵکەند
دەسا ڕەحمێ کە با نەمرم دڵ ئینتیزاری دەرمانە

بە دوو ئەبرۆی هیلالـئاسا کە وەک شمشێری قەتتاعە
بڕیت ڕیشەی دڵی زارم لە ژینی خۆی هەراسانە


زاری