٤٠٥٨

 

✓ مەولەوی (1806 - 1882)

سەنگی سەنگی بار تاوان زۆر کەردەن
پیری بەدنامەن قامەت خەم کەردەن

تەن کە خەمیاوە، یانێ دەستوورەن
وادەی هورێزنای گیان ئەو حوزوورەن

واتە: کە من پیر بووم و باڵام چەمیوەتەوە، پیری تۆمەتبارە بەوەی کە باڵامی ئاوا چەماندۆتەوە، بەڵام ڕاستییەکەی خەتای پیری و تەمەن نییە! ئەوە باری قورسی کردەوەی خراپمە، کە باڵام توانای هەڵگرتنی نەماوە و چەمیوەتەوە.

جەستەم کە ئاوا چەمیوەتەوە و سەرم بەرەو خوارە، نیشانەی ئەوەیە کە گیانم بەرز ئەبێتەوە بۆ لای خودا. مەبەستی ئەوەیە کە کاتی مردنە و ڕۆح بەرەو ئاسمان ئەڕوات، هەر شتێکیش ئەگەر بەرەو ژوور بڕوات، پێش بەرزبوونەوەی ئەبێت بەرەو زەوی ڕابکێشرێت بۆ ئەوەی کە بەرەڵا کرا زیاتر بەرز بێتەوە.

 لەم دێڕەدا مەولەوی چوواندنێکی بێئەنازە جوانی کردووە و بە ناڕاستەوخۆیی ئاماژەی کردووە بۆ یاسایەکی گەورەی فیزیایی «کار و کاردانەوە» تا هێزی زیاتری کێشکردن بخرێتە سەر تەنێک، بە نەمانی هێزەکە توندی و خێرایی و ماوەی دوورکەوتنەوەی تەنەکە زیاتر ئەبێت... «کەمال ئەحمەد»

Kurdish_Poetry

٣٩٩٢

 

✓ مەولەوی (1806 - 1882)

ئارەزوومەندیم جە حەد ویەردەن
فراوان خەیلێ تاسەی تۆم کەردەن

قیبلەم بەو ئەحەد بێهەمتای فەردەن
سەوگەند یەکێوەن چەنی تۆم وەردەن

فکر و خەیاڵان وەسواسەی وەفات
دایم نە دڵەن نە ڕووی سەر بەسات

شەوان تا وە ڕۆ فکرم جە لاتەن
ڕۆحی ڕەوانم نە خاکی پاتەن

قاڵبم بێڕۆح، ئەڕوام نەمەندەن
من دانی حەیات زیندەگیم کەندەن

نامت چوون ئەوراد سوبح و ئێواران
موانووش وە گەرم نە پای دیواران

چەمم چوون شاباز وێڵی شکار بۆ
دایم باڵ پەرواز نە سەر دیار بۆ

جە سەرقەڵاوە مەگێڵوون پەی تۆ
دەک دیدەم هەر دوو سەد جار فدێت بۆ

ئامان، هەی ئازیز بینایی چاوان
گلەم هەن جە تۆ خەیلێ فراوان

یانێ چێش مەیلت فەرامۆش کەردەن
مەر بادەت نە جام بێشەرتی وەردەن؟

وەرنە یانێ چێش نە جاران جارێ
خەبەر نەپەرسی جە ڕاویارێ؟

ئومێدم ئێدەن، ئامانەن ئامان
جەی فێشتەر ناسۆر نەوزی زامان

ئەحواڵی حاڵات شەرت و وەفاکەت
بکیانە پەرێم تۆ بی خوداکەت

نە ساڵ و نە ماهـ، نە هەفتە نە شەو
نە ساتێ ئارام، نە دەقیقە خەو

نمەشۆم نە چەم، دیدەم، نە دووریت
هەر ئێد موانوون: ئاخ جە مەهجووریت

ئیسە کێ تاقەت دووری تۆ دارۆ؟
دەک بەرقی غەزەب وە جەسەم وارۆ

بە سەرگەردت بام، ئەڕواحەکەی وێم
جوابی سەریح بکیانە پەرێم

Kurdish_Poetry

٣٩٥٤

 

✓ مەولەوی

تا دڵ جە لەزەت دینت ناکام بۆ
ئەو زەوقە تۆ دیت وەنەم حەرام بۆ

• تا دڵم بێبەش بێت لە چێژی چاوپێکەوتنت ئەو کەیف و خۆشییەم لێ حەرام بێت کە تۆم ئەبینی ئەمکرد و تۆ ئەتبینی.

Kurdish_Poetry

٣٩٣٤

 

✓ مەولەوی

چەم پەی فەرشی پات موژەش چون خارەن
بەڵام چێش کەرۆ چارش ناچارەن

چەنی تاوۆ تەرک پا بۆست کەردەن
سەوگەندش وە زوڵف سیای تۆ وەردەن

• واتە: هەر چەند چاوەکانم شیاوی ئەوە نین لە بەرپێتا بکەون چونکە ئەوەندە ناسک و نازداری برژانگەکانم وەک دڕک قاچت بریندار دەکەن، بەڵام چارەیان نییە چونکە سوێندیان بە زوڵفی ڕەشت خواردووە کە ئەبێ قاچت ماچ کەن.

Kurdish_Poetry

٣٨٢٨

 

✓ مەولەوی

• مەولەوی بیری هاوڕێیانی دەکات و ئەم شیعر‌ ناوازە بۆ خۆشەویستیی ئازیزانی دەنووسێت.

تەرکی ئینتیزار حەیات کەردەنم
یانێ ژاری مار دووری وەردەنم

شنۆی ڕەشەبای زووسانی هیجران
سەرچڵەی عەیشم کەردەن وە بوریان

• واتە: دەسم لە چاوەڕێکردنی ژیان هەڵگرتووە، چونکە ژەهری ماری دووریی یارانم خواردووە. شنەی ڕەشەبای زستانی دووریی یاران ئەوەندە ساردە، سەرەتای ژیانمی، کە وەرزی لاویمە کردووە بە بوریانی و دایڕزاندووە.

Kurdish_Poetry

٣٨١٢

 

✓ مەولەوی

سۆچنۆم حەسرەت دەردی جیاییت
نەک چون بڵێسەی یادی تەنیاییت

وە مەرگت، دیدەم، هام نە گوزەردا
منیچ لام لای تۆن ئارۆ یا فەردا

موتریب مەقامێ دەردم ناچارەن
ساقیا جامێ دۆس ئینتیزارەن

• مەولەویی شاعیر بەم شیعرە عەنبەر خاتوونی خیزانی لە گۆڕدا لاواندۆتەوە.
• واتە: ئەگەرچی حەسرەت و دەردی جوداییت دەمسووتێنێت، بەڵام بڵێسەی یادی تەنیاییت لە گۆڕدا بەژانترە. ئازیزم! دوای مەرگت، منیش لەسەر ڕۆیشتنم، ئەمڕۆ بێ یان سبەی، شوێن و مەنزڵم لای تۆیە، ماڵاوایی لە دنیا دەکەم و دێمە لات. کاکەی گۆرانیبێژ! دەنگی مەرگم هەڵدە، چونکە دەردی من بێدەرمانە. مەیگێڕ! دە تۆیش لوتفێ بکە و جامی شەرابی مەرگم بدەرێ، چونکە یار چاوەڕوانمە با بمرم و بڕۆم بۆ لای.

Kurdish_Poetry

٣٧٩٧

 

✓ مەولەوی

نازک تەدارەک فەسڵی وەهاران
شیرین ئارایش هەردە و کۆساران

گوڵ چون ڕووی ئازیز نەزاکەت پۆشان
وەفراوان چون سەیل دیدەی من جۆشان
      

• واتە: وەرزی بەهار چەند جوان خۆی ڕێک خستووە و چیاکان چەند شیرین خۆیان ڕازاندووەتەوە، گوڵ وەک ڕووی ئازیزەکەم بەرگی ناسکی پۆشیوە و بەفراوەکانیش وەک لافاوی چاوم هاتوونەتە جۆش و خوڕەیان دێ.
• لەم دوو دێڕە شیعرەدا، مەولەوی زۆر بەجوانی دەری خستووە کە گوڵ هەر چەندە جوان و نازەنین بێت، هێشتا لە ڕووی ئازیزەکەی ئەو دەچێت.

Kurdish_Poetry

٣٧٩٠

 

✓ مەولەوی

ڕێی چەند هەزار ساڵ، تەی چەند حیجابات
زاتی حەق، کەلام، سوئال، جەوابات

چوو، بوو، دی، بیستی، کریا، دریاوە
هاتەوە حەڵقە هەر ئەلەریاوە

یادی ئیسرا و میعراج لە دوو بەیتی شیعرێکی مەولەویی مەزندا کە داهێنانێکی سەرسوڕهێنەری تێدا کردووە.

1: ڕێی چەند هەزار ساڵ، 2: طەی چەند حیجابات
3: زاتی حەق 4: کەلام، 5: سوئال، 6: جەوابات

1: چوو، 2: بوو، 3: دی، 4: بیستی، 5: کریا، 6: دریاوە
هاتەوە حەڵقە هەر ئەلەریاوە!

کە واتە بەم شێوەیە لێ دێت:
1 + 1: ڕێی چەند هەزار ساڵ چوو.
2 + 2: تەی چەند حیجابات بوو.
3 + 3: زاتی حەقی دی.
 4+ 4: کەلامی خوای بیست.
5 + 5: سوئال کریا.
6 + 6: جەوابات دریاوە.
ئەم هەموو شتە ڕووی دا، بەڵام کاتێ هاتەوە حەڵقەی دەرگاکەی هەر ئەلەریاوە ئەوەندە کاتێکی کەمی پێ چوو. [م. تەحسین حەمەغەریب]

Kurdish_Poetry

٣٧٧٨

 

✓ مەولەوی

وەش ئامای وە خەیر هەی بەرگوزیدە
بۆ نە جای مەردوم جا گر نە دیدە ¹

خەیلێن بینایی جە دیدەم ڕەمان
بەڵ سوڵحشا بۆ بینایی و چەمان ²

➀  خۆش هاتی و بەخێر هاتی هەی دۆستی هەڵبژاردەم، وەرە لەجیاتیی بیلبیلەی چاوم لەناو چاوما دانیشە.
➁  دەمێکە چاوم نابینێ، تۆ وەرە ناو چاوم و ببە بە بینایی، بەڵکوو چاوم و بینایی ئاشت ببنەوە و بە تۆ ببینێت.

٭ تێبینی: مەولەوی ئەم شیعرەی لە بەخێرهاتنی دۆستێکدا وتووە، وا دەرئەکەوێ لە سەردەمی کوێریشیدا وتبێتی.

• - لێکدانەوەی مامۆستا عەبدولکەریم مودەڕڕیس

Kurdish_Poetry

٣٧٦٥

 

✓ مەولەوی

 دڵ وەلاتەوەن، ئامان سەد ئامان
ئامۆشۆش کەردەن، فرە جار ئامان

چون وە تامی زام دووری سەرشارەن
ویانە مارۆ، بەدەن بێزارەن

هیچ مەوەر وە تەنگ ویانەشەوە
پەرێ بەڵەدیم، بکیانەشەوە

دڵم دیاری نییە، وا دیارە لای تۆیە، جا ئامان سەد ئامان ئاگادرای بە، چونکە زۆر جار ئاموشۆی کردوویت و باش شارەزای ڕێیە، کە وایە هەر دەشێ لای تۆ بێت، بەڵام چون پڕە لە تامی زامی دووریی تۆ، ئەوا بیانوو دێنێتەوە و بێزار بووە لە لەشی خۆم و نایەوێت بگەڕێتەوە بۆ لای من، بەڵام تۆ هیچ گوێ بە بیانووەکانی مەدە و بینێرەوە بۆ لام، تا ببێ بە ڕێنیشاندەرم و ڕێنموونی جەستەشم بکات و لەگەڵی بێم بۆ لات.

Kurdish_Poetry