٣٢٧٤

 

✓ شێخ ڕەزا تاڵەبانی

  • پێنجخشتەکی لەسەر شیعرێکی کوردی

دڵی بردم بە ناز و عیشوە دیسان شۆخی عەییارێ
فریبی دام بە سیحری چاوی خۆی مەحبووبی سەححارێ
لە هیجرانا تەقم کرد ئەی ڕەفیقان کوا مەدەدکارێ
ئەمان مردم عیلاجێ سا لە ڕێی پێغەمبەرا چارێ
ویساڵ یا قەتڵ یا تەسکین لە هەرسێ بۆم بکەن کارێ

بەدەوری نێرگسی مەستی کەسێ نەیماوە مەیلی مەی
لەبۆ شەهدی لەبی لەعلی دەناڵێنێ دڵم وەک نەی
لە تابی ئاتەشی عەشقی بکەم داد و فوغان تا کەی
وەها سووتاوم ئەسڵەن تابی فەریادم نەما سا دەی
ڕەفیقان نیوەسووتن ئێوە نامەرد عەرزە هاوارێ

لە ڕێگەی عەشقدا نایانە پێم زنجیری مەجنوونی
لەدەستم چوو ڕمووزی دانش و فەهمی فەلاتوونی
وەکوو شەخسێ کە زاری کا لە جەوری دوژمنی خوونی
لە کونجی سینە دەنگی ئای و ئۆی دڵ دێ بەمەحزوونی
وێران بێ نەمدی ساتێ لێی نەیە ناڵەی بریندارێ

کە چاوی ساحیری دەستی بە غەمزە و ناز و ئیما کرد
مەتاعی عەقڵ و هۆش و دەرکمی تاراج و یەغما کرد
کەسێ نەیگوت درێغا کێ ئەتۆی وا شێت و شەیدا کرد
 ئەلای هەرکەس دەچم مەنعم دەکا خۆت بۆ چی ڕیسوا کرد
درێغ کوا حاڵزانێ ڕەببی تووشم بێنی بیمارێ

گوتم وەک سورمەیە بۆ چاوی عاشق خاکەکەی ژێر پێت
لە ئولکەی حوسندا گەر لافی شاهی لێ بدەی لێت دێت
گوتی مەیخانە بێ دایم بەیادی چاوی مەستم جێت
سەبا یارانی مەجلیس گەر هەواڵی من دەپرسن لێت
بڵێ کێشاویەتە مەیخانە چاوی بێچووەعەییارێ

سەری جەنگی هەیە دایم لەگەڵ من چەرخی دوونپەروەر
نە بەختم یار نە چەرخم یاوەر و نە تاڵعم ڕەهبەر
ئەوەند بێڕەحم و ساحێبکینەیە دەرهەق بە من دلبەر
لە نەزعا پێی دەڵێم قوربان جەفا بەسییە دەڵێ کافەر
ئەرێ چیت دیوە تۆ سەگمەرگی کارم ماوە پێت جارێ

نەماوە ڕەونەقی بازاڕی عەقڵ و دانیش و وردی
بە پوولێ نایکڕم لەم عەسرەدا عیلمی ئەبی وەردی
لە ئەشعاری «ڕەزا» پەیدایە ئاساری جوانمەردی
دوڕ و یاقووت دەبارێ لەم کەلامە شیرینەی «کوردی»
خوا سا کوا لە دنیادا قەدرزانێ خەریدارێ

Kurdish_Poetry

٣٢٧٣

 

✓ شێخ ڕەزا تاڵەبانی

قەومەکان بەو زاتەی وا حوکمی لەسەر بەحر و بەڕە
بەرخەنێرێ گەر نەنێرێ هەرکەسێ خاوەنمەڕە
دێم بەگژیا ئەیدڕم گەر فیلمەسەل شێری نەڕە
با نەقەومێت وا نەزانن ئەم هەموو شوور و شەڕە
گشت لەسەر بەرخی شەل و کاوڕی لەڕ و بزنی گەڕە

Kurdish_Poetry

٣٢٤٥

 

✓ تاهیر بەگی جاف

  • پێنجخشتەکی لەسەر غەزەڵێکی شێخ ڕەزا تاڵەبانی

نەمدی کەڕەتێک تاقەنیگاهێکی عەتا کا
بەم شاهی و والایییە لوتفێ بە گەدا کا
لێی دوورە کە یەک ڕەسمی موسڵمانی ئەدا کا
«ڕۆژێ نەبوو ئەو دولبەرە بێڕەحمە وەفا کا
جارێ نەبوو ئەو کافرە شەرمێ لە خودا کا»

من کوشتەیی چاوانم و چاوانی لە من ون
دەرد و ئەلەمیش گشتی بەوە لێم بووە دوژمن
بۆ چاک و شەفاکردنی ئەم دەردە دەواچن
«حەیرانن ئەتیبا لە عیلاجی مەرەزی من
لوقمانی ویسالی مەگەر ئەم دەردە دەوا کا»

کاتێکی کە پێی نایە ڕکێف، تاو لە خەمی مرد
ڕۆیشت و خەم و فیکرمی با دڵ لەگەڵی برد
ئێسکی لەشی من گشتی لەژێر باری فیراق ورد
«کارێ کە غەم و دەردی فیراقی بە منی کرد
سەرما بە هەتیو، با بە دەواری شڕی ناکا»

عاشقکوژ و جەببارە بە دوو دیدەیی کەحلی
سەد حۆری سەری شۆڕە لەبەر قامەتی نەخلی
جێی فەخرە لەبۆ دەم، کە ببۆسی کەفی نەعلی
«دێوانەیە شەخسێ کە بەغەیری لەبی لەعلی
وەک شاهی سکەندەر تەڵەبی ئابی بەقا کا»

هیجرانی گەلێ موهلیکە بۆ بەندە وەکوو سەم
هەم سینەیی سووزانە و هەم دیدەیە پڕنەم
زووخاو و خەمی دوورییە، خۆراکمە هەر ژەم
«تابوتەبی ئاتەشکەدەیی هیجری وەکوو شەم
نێزیکە منیش واریدی سەحرایی فەنا کا»

تەنها سەفەرم ڕێگەیی ئەو شۆخەیە ڕێمە
زنجیری هەوای عەشقی ئەوە دایمە لە پێمە
بەم حاڵەوە پێم سەیرە یەکێ دیکە لە جێمە
«لەم ڕێگەیە تەقدیریی ئەزەل وا بوو کە ئێمە
پاماڵی جەفا بین و ڕەقیب سەیروسەفا کا»

حەتتا لە خەویش دوورە لە من بچمە کەناری
قەلبی ڕەقی وەک بەردە نەرم نابێ بە زاری
تەخمیس و غەزەل زەڕڕەیەکیش نایە بەکاری
«گیان و دڵ و دین، هەرسێ دەکەم بەزل و نیساری
بێ کامی دڵی من بە لەبی لەعلی ڕەوا کا»

ئەشقی ڕوخی ئەو یارە منی کردووە ناتیق
چونکی کە «ڕەزا» شێخە و هەم شاعیری حازیق
«تاهیر» گەلێ پێی خۆشە قسەی شێخێکی سادیق
«سەر دانێ لە ڕێی ئەشقی ڕەزا لازمە ئاشیق
بۆ یاری سەروماڵ سوپەری تیری قەزا کا»

Kurdish_Poetry

٣٠٣٨

 

✓ شێخ ڕەزا تاڵەبانی

  • بنەماڵە و ڕەچەڵەکی شێخ ڕەزا

شێخ رەزا کوڕی شێخ عەبدوڕڕەحمانی کوڕی شێخ ئەحمەدی کوڕی شێخ مەحموودی زەنگەنەیە. لەم بارەیەوە شێخ ڕەزا تاڵەبانی لە باسی باب و باپیری تا دەگاتە خۆی ئەم شیعرەی نووسیوە:

خوا وەختێ کە حەز کا بەندەیەکی خۆی بکا خۆشنوود
لە ڕێگەی دوورەوە بۆی دێ بە پێی خۆی شاهیدی مەقسوود

لە هیندستانەوە شەش مانگە ڕێ تا خاکی کوردستان
خوا شێخ ئەحمەدی هیندیی ڕەوان کرد بۆ مەلا مەحموود

مەلا مەحموودی زەنگەنە یەعنی قوتبی دائیرەی ئیرشاد
لە دەوری مەرقەدی هەر دەنگی یاهوو دێت و یامەعبوود

لە پاش ئەو ئەرشەدی ئەولادی شێخ ئەحمەد لە جێی دانیشت
بەعەینی وەک سولەیمان جێنشینی حەزرەتی داوود

بەڵێ بابی وەها ئەڵبەت دەبێ فەرزەندی وا بێنێ
ئیلاهی سەدهەزار ڕەحمەت لە قەبری والد و مەولوود

بەڕەحمەت چوون ئەوان با بێینە سەر باسی ئەوڕەحمان
فیدات بم ئەی نەتیجەی دوودمانی ئەحمەد و مەحموود

نەتیجەم مەقسەدە تالی موقەددەم شەرتی تەحسیلە
ئەوانەی بۆیە ئیجاد کرد خودا تا ئەم ببێ مەوجوود

ئەمێستاش شێخ عەلی نەجلی کەبیری ساحیب ئیرشادە
ئەمیش وەک باوک و باپیری لە زومرەی ئەولیا مەعدوود

«ڕەزا»ـش لەو نەسلەیە بیبەخشە یاڕەب چونکە قەد نابێ
گوڵی بێ خار و بەحری بێ بوخار و ئاگری بێ دوود

© WWW.Telegram.Me/Kurdish_Poetry

٢٩٣٤

 

✓ شێخ ڕەزا تاڵەبانی

  • خانمی وەسمان پاشا یارمەتییەکی زۆری بە شێخ ڕەزا داوە و دیاری و خەڵاتی بۆ ناردووە. جارێ خانم بەڵێنی دەداتێ ئێسترێکی بۆ بنێرێ؛ بەڵام ئێسترەکە دەمرێ. خانمیش هەواڵی بۆ دەنێرێ کە ئێسترەکە مردووە. هەروەها بە گاڵتە و شەڕپێفرۆشتنەوە دەڵی: شێخ ئێسترە مردووەکەی دەوێ بۆی بنێرم یان ئێسترێکی زیندووی دەوێ؟ شێخ ڕەزا لە وڵامدا دەڵێ:

ئێستری زیندوو بڵێم بۆم چاکە یا مردووم دەوێ
ئیحتیاجیم زۆرە خانم با بڵێم هەردووم دەوێ

بێچووەکانم سەر لە سبحەینێ هەموو دەورم دەدەن 
ئەو ئەڵێ پوولم نەماوە ئەم دەڵێ بێچووم دەوێ

باوجوودی ئەم هەموو تەکلیفە گێژیان کردووم 
کوڕ خەیاڵی ژن ئەکات و کچ دەڵێ من شووم دەوێ

  • شێخ لە شیعرێکی تردا بۆ خانم وەسمان پاشا دەڵێ:

قامەتت بێ شک عەرعەرە یان سۆسنە
دەک فیدای ناز و کریشمەت بم پەریزادەی سنە

  • خانم ئەم شیعرەی زۆر پێ خۆش دەبێ و ویستوویە پاڵتۆیەک و دووسەد قڕانی لەپاداشتی شیعرەکەدا بداتێ. تاهیر بەگی جاف کوڕی خانم کە شاعیرێکی بەناوبانگە پێی دەڵێ: ئەم قسەیە باش نییە و جنێوە. خانمیش دەڵێ: نا کورە وا نییە.

گومان لەمەدا نییە کە خانم وەسمان پاشا خانمێکی پاک و بێگەرد بووە و هەروەها وەسمان پاشای جافیش؛ بەڵام لەبەر نزیکیی شێخ ڕەزا و شێوەشیعرییەکەی و دڵسافییەکەی نەبوایە هەرگیز جافەکان ئەم جۆرە سوعبەت و شۆخییانەیان لە شێخ ڕەزا نەبێ لە کەسی تریان قەبووڵ نەکردووە و نایکەن.

© WWW.Telegram.Me/Kurdish_Poetry

٢٨٤٧

 

✓ شێخ ڕەزا تاڵەبانی

ڕۆژێ نەبوو ئەم دلبەرە بێڕەحمە وەفا کا
جارێ نەبوو ئەم کافرە شەرمێ لە خودا کا

حەیرانن ئەتیبا لە عیلاجی مەرەزی من
لوقمانی ویساڵت مەگەر ئەم دەردە دەوا کا

کارێ کە غەم و دەردی فیراقت بە منی کرد
سەرما بە ھەتیو با بە دەواری شڕی ناکا

دێوانەیە شەخسێ کە بەغەیری لەبی لەعلی
وەک شاھی سکەندەر تەڵەبی ئاوی بەقا کا

تاب و تەبی ئاتەشکەدەیی ھیجری وەکوو شێت
نەزدیکە منیش واریدی سەحرایی فەنا کا

لەم ڕێگەیە تەقدیری ئەزەل وا بوو کە ئێمە
پاماڵی جەفا بین و ڕەقیب سەیر و سەفا کا

ڕۆح و دڵ و دین ھەر سێ ئەکەم بەزل و نیساری
کامی دڵی من ئەگەر لە لەبی لەعلی ڕەوا کا

سەر دانێ لە ڕێی عەشق «ڕەزا» لازمە عاشق
بۆ یار سەر و ماڵی سوپەری تیری قەزا کا

© WWW.Telegram.Me/Kurdish_Poetry

٢٧٩٥

 

✓ شێخ ڕەزا تاڵەبانی

میر بە سەد منەت ھەناردی ئێسترێکی ڕووتوقووت
دەستوپاسست و سەقەتئەندامی ھەر وەک عەنکەبووت

خاوەنی ئالیکی ناڵێم پێ نەداوە موتڵەقا
داویەتی ئەمما وەکوو بیستوومە قووتی لایەمووت

پووش لەلای حەلوایە حەتتا گەر پەڵووشەی چنگ کەوێ
بای ئەدا، لوولی ئەدا، قووتی ئەدا، مانەندی حووت

گەرچی ناتوانێ ببزوێ ھێند لەڕ و کەمقووەتە
دەنکەجۆیەکی نیشان دەی تا قیامەت دێ لەدووت

پشتی ڕیش و شانی زامدار و جەدەو بوو ناعیلاج
چەند قرۆشێکم ھەبوو بۆم دا بە نەوت و ئەنزەرووت

سەی فەتاحی مەیتەرم ڕۆژێ بەحوججەت لێی نەوی
کلکی دەرھێنا لە بن ئەمجا بەئاستەم گوێی بزووت

گەر قەڵەو بێ ئەم ئەجننە لێرە تەسخیر ناکرێ
غەیری چەند دەروێشی ڕەففاعی بە زۆری جەلجەلووت

مەسڵەحەت وایە ھەتا نەیخواردووم بینێرمەوە
زۆر ئەترسم دەفعەیێ قووتم بدا بمکا بە قووت

ئەم مەتاعە چاکە ھەر لایق بە حاجی ئەحمەدە
جووتی پێ بکا ھەر وەکوو جووت ھەر دوو لنگت کرد بە جووت

لایقی شانی من و شایانی شەئنی تۆ نەبوو
چاوەکەم چیت پێ بڵێم چارم نییە غەیری سکووت

© WWW.Telegram.Me/Kurdish_Poetry

٢٧٩٤

 

✓ شێخ ڕەزا تاڵەبانی

بەغەیرەز میھری تۆ گەر بێ لە دڵما
زڕەی زنجیری زاڵم بێ لە ملما

© WWW.Telegram.Me/Kurdish_Poetry

٢٧١٧

 

✓ شێخ ڕەزا تاڵەبانی

خامە بۆ تەسویری ئەبرۆت پەیڕەوی مانی دەکا
شانە بۆ زنجیری زوڵفت عەنبەرەفشانی دەکا

قووتی ڕۆحە لێوەکەت یاقووت وەها ئاودار نییە
مەنعی بازاڕی عەقیق و لەعلی ڕوممانی دەکا

خاڵی سەر لێوت نگین و خاتەمی نادر زهوور
موهری دەستی ئاسەفە حوکمی سولەیمانی دەکا

دڵ لە نەشئەی عەکسی مەستی چاوەکەت [لايعقل]ـە
بۆ کەبابی جەرگی من لێوت نمەکدانی دەکا

بەرگی سەرتاپام پەڵاس بێ گەر بەشەرتێ تۆم ببێ
تاری ئەو بەرگە لەلام سەد شاڵی کرمانی دەکا

سەدهەزار جار دەخیلم حەرفی بەدکار مەشنەوە
هەرچی دەربارەم بڵێ بێ پیرە شەیتانی دەکا

گەر لە پەردەی نازەوە ئاوازی تۆ بگرێتە گوێ
بولبولی شیرینزوبان مەیلی غەزەلخوانی دەکا

کەس نییە ئەو شۆخە حاڵی کا لە سۆزی ئاتەشم
وا «ڕەزا» دیسان لە عیشقی هەر غەزەلخوانی دەکا

© WWW.Telegram.Me/Kurdish_Poetry

٢٦٥٦

 

✓ شێخ ڕەزا تاڵەبانی

دەمکوژێ حوکمە دەزانم بەخودا دەردی حەبیب
وەرە سا بەشقی خودا دەس لە یەقەم بەردە تەبیب

وەرە دەستێ بخەمە گەرده‌نی بلوورینت
تا وەکوو سفرە لە داخا بدڕێ ورگی ڕەقیب

تالعم نەحسە دەترسم کە بە ئازاری فیراق
بمرم و ڕۆژێ نەبێ دەوڵەتی وەسڵم بەنەسیب

چاوی فەتتانی ئەتۆ ساحیرە یا جادووگەرە
کە بە یەک عیشوە ئەدا عابیدی سەدساڵە فریب

تا لە تۆ دوورە دڵی غەمزەدە ئەی ڕاحەتی گیان
مەشریق و مەغریبە مابەینی لەگەڵ سەبر و شەکیب

بێ فەراز نابێ نەشیب ئەم قسە تەحقیقە وەلێ
من لە ڕێی عەشقی تۆ نەمدی بەخودا غەیری نەشیب

قەیدی زوڵفە لەسەر سەفحەیی ڕووت سابیتە یا
تیبەت و تیبە کە مەمزووجە لەگەڵ زینەت و زیب

شێخ دەگۆڕێتەوە گەر چاوی بە زوڵفت بکەوێ
خەرقە و سەبحە بە زوننار و چەلیپا و سەلیب

تاقەتی تاق بووە بێچارە لەژێر باری فیراق
بکە ڕەحمێ بە «ڕەزا» چاکە تەرەححوم بە غەریب

© WWW.Telegram.Me/Kurdish_Poetry