٤٤٩٤

 

✓ سالم (1800 - 1866)

  • پێنجخشتەکی لەسەر غەزەلی مەولانا خالید (1779 - 1828)

دڵ لە میحنەت کەیلە ڕێم کەن با لە غەم دەرچم لە شار
ئەمڕۆ ڕۆژێکە لە جەمعی مەردومان بگرم کەنار
دەستەئەژنۆ دانیشم بۆ حاڵی خۆم بگریم بە زار
موسم عید است و ما نومید از دیدار یار
عالمی در عیش و نوش و ما و چشم اشکبار

ئەی ڕەفێقان بێن بە مەردی چاری ئەم بێچارە کەن
غەرقی لوججەی ژەرفی دەردم لەو دەمە سەر تا بەدەن
نەونیهالی شادومانیم بۆ نەبێ سا ڕیشەکەن
هر کسی با یار در گشت گلستان است و من
ز اشک سر خم شد کنار از داغ هجران لاله‌زار

ئەم جیهانە خولدە بۆ مەردوم وەلی بۆ من سەقەر
عومری شیرینم بە تەڵخی چوو لەبەر توولی سەفەر
قەت لە موددەی عومری خۆمدا هەفتەیێ نەمدی حەزەر
سینه سوزان دل فروزان کوچه کوچه دربه‌در
کس مبادا همچو من آواره از دار و دیار

لەو دەمە تا حاڵ لە داوی دوورییا کەوتوومە بەند
نەبوە فاریغ بم بە ئانێ قەت لە ئافات و گەزەند
ڕۆژ و شەو مەشغووڵی ئەم زیکرەم بە فەریادی بوڵەند
بینوا و دل پر از خار و غریب و دردمند
دست برد دل سر به زانو چشم در ره، دلفگار

دێتە گوێم دایم بە زاری ناڵەیی مەحزوونی دڵ
بێقەرار و ئیزترابە ساڵ و مەهـ قانوونی دڵ
داتەپی کاخی موراد و تێک شکا ئەستوونی دڵ
بکره‌جویی شد ز هر چشمم روان از خون دل
عاقبت کردم دوا داغ فراق سرچنار

کەس نەبێ «سالم» لە دونیادا وەکوو من تووشی دەرد
بێنەوا کەوتوومە غوربەت ناتەوان و ڕەنگزەرد
شیعری مەولانا ئەخوێنم هەڵئەکێشم ئاهی سەرد
«خالدا» گر نیستی دیوانه و صحرانورد
تو کجا و کابل و غزنین و خاک قندهار

Kurdish_Poetry

٤٤٤٢

 

✓ سالم (1800 - 1866)

خەراب بێ، خانەیی دڵ هەر وەکوو خانەی خەراب کردم
خوداوەند ئابڕووی دیدەم بەرێ وەک ئابڕووی بردم

هەتا زیندووم دەچێنم توخمی هەر خارێ لە دڵ بەڵکەم
کە بێی بۆ سەر مەزارم دامەنت بگرن ئەگەر مردم

دەبینم مووی موژەی مووریچە میسلی زەڕڕەبین میرئات
لە فیکری مووشکافی مووی میانت وا بەدڵ وردم

لە سەرمای قەوسی سەردی میهری تۆدا وا بەیەک هاتم
لە ڕێی چەوگانی میحنەتدا وەکوو گۆ دائیمەن گردم

بەبێ سەددی تەنم بۆ دڵ، ڕەهێ غەم کوا لەبەر ئەشکم
هەمیشە بۆ عوبووری قافڵەی جەورت وەکوو پردم

مه پارس زبانم گفتسالم، شرح حالت گو
وتم: جانا بەڵەد نیم ئیستیلاحی ئێوە من کوردم

Kurdish_Poetry

٤٤٢٠

 

✓ سالم (1800 - 1866)

لە ڕەمزی سیڕڕی عیشقا ئەهلی دڵ بێدار و باهۆشە
دڵی بێدڵ لە خوابی غەفڵەتا هەمزادی خەرگۆشە

موریدی تازەعاشق ئیبتیدا ساڕەنگی ئاوازن
خیلافی پیری دەریادڵ کە وەک سیمورغ خامۆشە

لە نارا تا بەکەی ناگاتە حاڵی پوختەگی خامت
لە کوورەی عیشقتا دایم دڵم وەک دیگ پڕجۆشە

پەرێشانموویی موشکینت موسەلسەل هاتە بەر ئەبرۆ
بەقەسدی قەلبی دڵ، چاوت وەکوو تورکی زرەهپۆشە

لە وەسڵا بۆسە شیرینە، لە هیجرا تەڵخە ئەحواڵم
لە چاوی عیشقی یارا قیسمەتم هەم زەهرە، هەم نۆشە

هەتا دەمرم بە دووری تەرکی میهری ئاشنا ناکەم
دڵم تا سوبحدەم هەر شەو لەگەڵ یادت هەماغۆشە

کە چوو بێدەوڵەتی، وەختی فەرەح، یادی فەقر ناکەم
لە وەسڵا میحنەتی هیجرت لە خاترما فەرامۆشە

موشەخخەس توڕڕەیی جانانە فەرعی ماری زەححاکە
بەقەسدی مەغزی من «سالم» سەری دایم لەسەر دۆشە

Kurdish_Poetry

٤٣٦٩

 

✓ سالم (1800 - 1866)

ئەبداڵی ئەبەد هەر منم ئەی چەرخی جەفاکێش
تا دەربەدەر و شەهر بە شەهرم وەکوو دەروێش

یەک بێشە لە سەحرایی دەروون سەبزە لە سینەم
از بس که ڕوا تیری نیگاهت لە دڵی ڕێش

تا یاری منی یاری دڵم هەر غەمی تۆیە
بێگانە بووم یەکسەرە بۆ تۆ لە کەس و خوێش

جوز بووسەیی ئەییامی ڕەزامەندیی دڵدار
نەمدی لە جیهانا بە ئەبەد نۆشێ بەبێ نێش

وا دێتەوە سوێ زەخمی دەروون گاهی خەیاڵت
شەو خەوی نییە «سالم» ـی بێچارە لەبەر ئێش

Kurdish_Poetry

٤٣٥٥

 

✓ سالم (1800 - 1866)

ئەی قیبلەیی مورادم، داخۆ بە ڕۆزگاران
پرسیوتە قەت لە هیچ کەس حاڵی غەریبی تاران

بەو سوێندەکەی کە خواردت من هەر ئەوەم کە دیومت
حاشا بکەم فەرامۆش میساق و عەهدی جاران

تا نەقشی خاترم بێ خوڕڕەم بەهاری حوسنت
دەتکێ لە هەوری چاوم پەیوەستە تاوی باران

شەو تا سەحەر لە هیجرت بۆ من حەرامە خۆ خەو
هەر دێ سەدایی گریەم وەک ڕەعدی نەوبەهاران

لاکین لە ئەسڵی کارا ناسیومە حاڵەتی تۆ
سەنگینە گوێی سەماعت بۆ دادی دەردەداران

تۆ هەر ئەوەی کە چاوت، جەرگی بڕیم بە ئیما
من هەر ئەوەم کە عیشقت، کردوومی وێڵی شاران

«سالم» لە جەوری دڵبەر، کۆتا کە شەرحی دەفتەر
تۆ بێخودی لەتاو ئەو، ئەو بێخەبەر لە یاران

Kurdish_Poetry

٤٣٥٢

 

✓ سالم (1800 - 1866)

گەر بە بۆ نیسبەتی توڕڕەت بدەمە موشکی خەتا
بۆ خەتا فەخرە بەسا بۆ منە بەس خەبت و خەتا

شێوەیی ئەبرۆیی تاقت هەمەجا دێتە نەزەر
دەگەڕێ دڵ بە تەرەف تۆوە وەکوو قیبلەنوما

کەی بە چەنگاڵی هەڵۆی غەم دەکەوێ تایری دڵ
تا لە زاغی خەمی زوڵفت هەیەتی زیللی هوما

ئەبەدەن ڕەنگی عەدەم نایەتە ڕووی کوشتەیی عیشق
بە دەمی تیغی ستەمدا دەڕژێ ئاوی بەقا

لە دوو لا زولفی بەڵاجۆ کە بە لا دەنوێنێ
نەفی مانەندی لەتیفی ڕوخی جانانە دەکا

کەی لەبەر توڕڕە دەگا دەستی خەیاڵم بە ڕوخت
تۆ نەبی کێیە بکا دەستەیی سونبول بە قەڵا

مورغی پڕوەحشەتی دڵ ئەو شەوە ئەمنییەتی بێ
لە ڕوخ و توڕڕەیی تۆ دەردەکەوێ دام و چرا

نەقدی جان و دڵ و دین پێشکەشی یەک نیگەهت
گەر قوبووڵ کەی لە منی سووختەدڵ ڕۆیی نەما

وەرە سا پەنجە لە خوێنی دڵی «سالم» بگرە
سەبتە ئەم ڕەنگە بەدایم نییە وەک ڕەنگی حەنا

Kurdish_Poetry

٤٣٢٥

 

✓ سالم (1800 - 1866)

کەوکەبی سەعدم لە بورجا دەفعەیێ باڵا نەبوو
ذو ذَنَب بۆ بەختی واروون قەت دەمێ ئاوا نەبوو

ئەهلی دڵ بێنە تەماشای دڵبەر و ئەحواڵی من
دەفتەری فەرهاد و شیرین جوملەگی ئەفسانە بوو

وامقیش وەک من لە ڕێی عیشقا جەفا و جەوری نەدی
گەر بەمیسلی ڕوویی دڵبەر عاریزی عەزرا نەبوو

جانی شیرینم لە جۆشی غەم بە خوێن پالوودەیە
حەسرەتا بۆ بەختی من لەم حاڵەشا حەڵوا نەبوو

مەنزڵی ئەسحابی کەهفە خانەیی مەعشووقی من
هەر کە دیم دەرگانە بوو لەوسەر کە دیم دەرگا نەبوو

جان و دڵ ئەمساڵ بە نرخی بۆسەیی دوو ساڵی تر
قەت بە مەشرووتی سەلەم لەم بەیعەشا سەودا نەبوو

فەرعی ناقابیل دەبینێ مادەری پیری فەلەک
حاڵەتم وەختی شەبابیش شێوەیی پیرانە بوو

وا ڕەقیب شۆخی دەکا ئەی ئاسمان تۆ موخبیری
بەختی بەد تا وا نەبوو دڵبەر لەگەڵ من وا نەبوو

تووشی دەردێ هاتووم «سالم» لە عەهدی چاوی یار
شێخی سەنعان بەم سیاقە شیفتەی تەرسا نەبوو

Kurdish_Poetry

٤٢٩٣

 

✓ سالم (1800 - 1866)

لە وادی فیرقەتا ڕۆژم وەکوو زوڵفت شەوی تارە
بە یادی چاوی بیمارت دڵم دایم بریندارە

مەگەر باعیس بە هیجرانە وە یا لێڵاوە بیناییم؟
کە وا ڕۆژی ڕووناک ئەمڕۆ لە بەرچاوم شەوی تارە

لە فیرقەت نەوگوڵی باغ و بەهاری عاریزی یارم
بە ئەشکی ئاڵی گوڵگوونم سەراپام ڕەنگی گوڵنارە

کە یادی پیرەهەن ئاڵی دەکەم دڵ وا بەتاو دەکوڵێ
سروشکی جۆششی گریانی چاوم ڕەنگی گوڵنارە

ئەگەر ئاهم گەلووگیر بێ لە دەورم شین ئەکەن یاران
هەموو شەو دەفعەیێ ئەم عیللەتە قانوونی بیمارە

Kurdish_Poetry

٤٢٨٢

 

✓ سالم (1800 - 1866)

لەسەر ڕوو دانەیی خاڵت بە فەن داناوە، دەیزانم
بە قەسدی مورغی دڵ زوڵفت بە دەورا داوە، دەیزانم

خەریکی دڵنەوازیمی بە چاوی مەرحەمەت زاهیر
نیهانی بۆ سەرم تیغی برۆت ساو داوە، دەیزانم

گرانخێزی لە ڕەفتارا بەهانەت عوجب و تەمکینە
بە باڵاتا لە گێسوو ئەژدەها ئاڵاوە، دەیزانم

سیەهدڵ مەردومان چ بکەم لە شەرعا شاهیدی نادەن
دزینی دڵ لە سینەمدا فوتووری چاوە، دەیزانم

وەکوو سینەم دەبێ تێک چێ لە هەر جێ دڵ قەراری بێ
لە زوڵفا ئاشیانی بەستبێ شێواوە، دەیزانم

لە ڕووی بەرقی تەجەللی حوسنتا موشکیل دڵم مابێ
موجەسسەم گەر لە سەنگی خارە بێ سووتاوە، دەیزانم

فەریبی دڵ دەدەم دایم بە موژدەی ڕوئیەتی حوسنت
ئەگەرچی وەسڵی تۆ عەنقاسیفەت هەر ناوە، دەیزانم

قیامەت حەشرە بۆ عالەم وەلاکین هەر لە ئێستاوە
خوداوەند بۆ ڕەقیبم دۆزەخی تاو داوە، دەیزانم

موبالاتی نەبوو دڵبەر بە حاڵی «سالم» ـی مەزڵووم
بە حەرفی موددەعی زاڵم، بە دڵ تۆراوە، دەیزانم!

Kurdish_Poetry

٤٢٤٨

 

✓ سالم (1800 - 1866)

  • پێنجخشتەکی لەسەر غەزەلێکی نالی (1800 - 1877)

ئەی حاریس ئەگەر دەوڵەت و جاهـ و حەشەمت بوو
دوڕڕ و گوهەر و لوئلوء و لەعل و درەمت بوو
مەهڕوویی سیەهموویی سەمەنبوو خەدەمت بوو
هەر چەند کە عومری خزر و عەیشی جەمت بوو
چونکە ئەمەلت زۆرە چ عومرێکی کەمت بوو

گاهێ بە دوعا ڕوو دەکەیە قیبلەیی حاجات
گاهێ لە ڕەعییەت دەبییە مەرگی موفاجات
ناکەی بە ئەبەد قەت لە دڵا فیکری موکافات
ئەی جامیعی دونیا و قیامەت بە خەیاڵات
ئەو ڕۆژە کە ڕۆیی نە ئەوت بوو نە ئەمت بوو

ئەی مونکیری ئەفسوردەیی زاڵمدڵی بەدزات
ئەی زاهیدی باتینبەد و زاهیر لە عیبادات
بێتەربییەتی موڕشید و بێتەییی مەقامات
دوێنێ چ بوو دەتدا بە زوبان لافی کەرامات
ئەمڕۆ نە دەمت بوو، نە دەمت بوو، نەدەمت بوو

ئەووەل فەرەحی دا فەلەک ئاخر غەمی هێنا
گوم بوو لە دەهەن خەندە و دڵ ماتەمی هێنا
باقڵ دەمی مەرگە کە هەناسەت کەمی هێنا
عومرت نەفەسێکی کە هەموو عالەمی دێنا
بمرە لە غەمیدا کە هەموو سەرفی غەمت بوو

Kurdish_Poetry